۴-۷-۱ شاهد در طلاق

قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «…وأَشْهِدُوا ذَوَیْ عَدْل مِنْکُمْ وَ أَقیمُوا الشَّهادَهَ لِلَّهِ…»^[۱] «و گواه بگیرید دو عادل از خودتان را، و برای خدا شهادت دهید.» امور زیر در شاهد گرفتن معتبر است: ۱- جاری کردن طلاق در حضور دو شاهد عادل. ۲- دو شاهد با هم باشند؛ پس اگر هر کدام به تنهایی صیغه طلاق را بشنوند، طلاق واقع نمی شود. ۳- هر دو شاهد مرد باشد و شهادت زن‌ها بدون مرد، و یا با انضمام مرد، کافی نیست. همچنین توجه به این نکته نیز لازم است که آیه «و أَقِیمُوا الشَّهادَهَ لِلَّه» خطاب به شهود و گواهان است که آن را براى رضاى خدا و تقرّب بسوى خدا اقامه کنید نه براى رضاى کسى که براى او گواهى داده‏اید و یا محبّت نسبت به آنکه شهادت بر علیه او داده است.^[۲] البته باید توجه داشت که به خلاف امامیه که گواه گرفتن را  به عنوان یکی از ارکان طلاق معتبر دانسته‌اند، مذاهب چهارگانه  گواه گرفتن را برای صحت طلاق شرط نکرده‌اند..^[۳] ادلّه لزوم اشهاد‌این ادلّه عبارتند از: الف) قرآن کریم مى‌فرماید «… وَ أَشْهِدُوا ذَوَیْ عَدْلٍ مِنْکُمْ وَ أَقِیمُوا الشَّهادَهَ‌   لِلّهِ ^[۴]»؛« در هنگام طلاق دو نفر شاهد عادل حاضر کنید.»‌ ب) روایات زیادى در این خصوص وارد است که بر این امر تصریح دارند؛ از جمله: خبر محمّد ابن مسلم که مى‌گوید: مردى وارد شهر کوفه شده و به حضور حضرت على (ع) رسید و گفت: «زنم را طلاق داده‌ام» حضرت فرمودند: «آیا همانطور که خداوند امر کرده است دو شاهد عادل حاضر بودند» گفت: «خیر» حضرت فرمودند: «بازگرد زیرا طلاق تو بى‌ارزش است^[۵]». روایات زیاد دیگرى نیز به همین مضمون وارد شده که مورد استناد فقهاء قرار گرفته است^[۶]. ج) علاوه بر کتاب و سنّت، بر این امر اجماع فقها نیز مستقر است.  

۴-۸-۱- کیفیّت شهادت‌

استماع صیغه- بر خلاف تصوّر عدّه‌اى، صرف حضور عدلین شاهدین براى صحّت وقوع طلاق کفایت نمى‌کند، و استماع عبارت صیغه طلاق ضرورى مى‌باشد. چرا که در نصوص زیادى بر این امر تکیه شده است. از جمله روایت محمّد ابن ابى نصر که نقل مى‌کند: «حضرت رضا (ع) فرمودند: در هنگام طلاق باید افرادى حضور داشته باشند که کلام زوج را بشنوند» (قوم یسمعون کلامه)^[۷]. شناخت اجمالى- لازم است شهود حاضر در مجلس طلاق نسبت به زوجۀ مطلقه شناخت اجمالى داشته باشند. البته لازم نیست که به تفصیل نسبت به تمامى جزئیّات و مشخّصات فردى او آگاه باشند، همین‌که در مجلس طلاق مطلقه به آنان معرفى و بر آنان معلوم شود کافیست. مثلا اگر مرد در مجلس مزبور نام زوجه را ببرد و یا به او اشاره کند، این مقدار کافى بوده و نیازى به شناخت تفصیلى هویت وى نمى‌باشد^[۸]. آنچه که بعنوان صیغۀ طلاق منصوصا یا از طریق اجماع بما رسیده و طلاق با آن واقع مى‌شود، عبارتست از: «انت طالق»؛ «هذه طالق»؛ «فلانه طالق»؛ «زوجتى طالق» و یا آنکه هر عبارت یا جمله و لفظى که تعیین کنندۀ زوجه بوده و قبل از کلمه «طالق» بیاید.

۴-۹-۱ صفات شاهدان طلاق‌

الف) شاهدان طلاق باید مرد باشند. قانون مدنى در مادّۀ مورد بحث تصریح دارد که باید طلاق در حضور لااقل دو مرد واقع شود. بنابراین بنظر قانون مدنى طلاقى که در حضور زنان حتّى به تعداد مضاعف یا یک مرد و دو یا چند زن واقع شود، باطل خواهد بود. فقها نیز در این که باید شاهدین مرد باشند، اتّفاق نظر داشته و مخالفى در‌ این خصوص میان آنان مشاهده نشده است^[۹]. مستند این نظر علاوه بر نصوص مستفیضۀ موجود و روایات کثیره‌اى که از ائمه معصومین نقل شده است^[۱۰]، همان اصلى است که در آغاز بحث طلاق مطرح نمودیم. بدین معنى که چون نکاح یک پیوند و پیمان مهم و محکم بشمار مى‌رود، لذا تا زمانى که یک عامل منحل کنندۀ مسلّم و قاطع شرعى بوجود نیاید، مى‌بایست حکم نکاح سالم سابق را استصحاب نمود و آن را بقوّت خود باقى دانست. در مسأله مورد نظر نیز چون در صحّت شهادت دو شاهد غیر مرد یا یک مرد و دو زن لااقل تردید است، بنابراین به قدر متیقن اکتفا نموده و در این موارد از حکم کردن به انحلال پیمان نکاح پرهیز و صحّت نکاح را ابقاء مى‌نمائیم.  

۴-۱۰-۱- شهادت گرفتن برای طلاق

شیخ ابوزهره در کتاب «الاحوال الشخصیه» گفته است: فقهای شیعه امامیه اثنا عشری و اسماعیلیه گفته‌اند: بدون شهادت دو عادل طلاق واقع نمی‌شود زیرا خدای تعالی در احکام طلاق و انشاء آن در سوره طلاق فرموده است: در این آیه پس از ذکر انشاء طلاق و جواز رجوع امر به شاهد گرفتن آمده، بنابراین شاهد گرفتن راجع به طلاق مناسب است و علت آوردن شهادت پند الهی برای کسانی که ایمان به خدا و روز قیامت دارند اشاره به همین و تقویت آن است، زیرا حضور دو شاهد عادل پند نیکویی به زوجین القا می‌کند و برای آنان بهانه‌ای برای فرار از طلاق می‌شود. نزد خدای تعالی مبغوض‌ترین حلال طلاق است، اگر اختیار با ما بود این رای را انتخاب می‌کردیم پس برای وقوع طلاق حضور دو شاهد عادل شرط است، بنابراین امامیه قیدهایی بر طلاق دهنده و طلاق گیرنده و صیغه آن و شاهدانی واجب کرده و حکم داده‌اند اگر تمام شرایط کامل شد و دو شاهد انشاء طلاق را نشنیدند طلاق واقع نشده و یک شاهد گرچه مقدس و معصوم باشد کافی نیست و اگر یک نفر شاهد انشاء طلاق و یک نفر شاهد اقرار باشند کافی نیست و نیز شهادت جماعت اگرچه به حد شیوع برسد و بفهمند کافی نیست و همچنین شهادت زنان به تنهایی یا همراه مردان کافی نیست، همانطور که اگر طلاق بدهد و بعداً شاهد بگیرد کافی نیست. ^[۱] . سوره طلاق، آیه ۲. ^[۲] . طبرسی، افضل ابن حسن، ترجمه مجمع البیان فی تفسیرالقرآن/ ج۲۵/ ص ۹۹. ^[۳] . مغنیه، محمدجواد، کتاب الفقه علی المذهب الخمسه، ج ۴، ص ۴۱۹. ^[۴] . سورۀ طلاق، آیۀ ۲. ^[۵]. حر عاملی، محمد بن الحسن، وسائل الشیعه، ج ۱۵، ص ۲۸۳. ^[۶] همان. ^[۷] موسوی خمینی، روح اله، تحریر الوسیله، ج ۲، ص ۳۳۱؛ قواعد الاحکام، ص ۶۴؛ ریاض المسائل، ج ۲، ص ۱۷۵. ^[۸] طباطبائی، سید علی، ریاض المسائل، ج ۲، ص ۱۷۵. [۹]. علامه حلی، مقدادبن عبداله سیوری، قواعد الاحکام، ج ۲، ص ۶۴؛ تحریر الاحکام، ج ۲، ص ۵۴. ^[۱۰]. همان، ج ۲، ص ۶۴؛ تحریر الاحکام، ج ۲، ص ۵۴.

لیست پایان نامه ها (فایل کامل موجود است) در مورد ازدواج و طلاق :

1. پایان نامه بررسی منابع و ادله فقهی افزایش مهریه بعد از عقد نکاح
2. پایان نامه فسخ نکاح در حقوق مدنی ایران و مذاهب خمسه
3. پایان نامه بررسی شرط خلاف کتاب و سنت در ضمن عقد نکاح
4. پایان نامه کیفیت ابراز قصد انشاء معتبر در عقد نکاح
5. پایان نامه حقوق درباره:بررسی جراحی زیبایی و تدلیس در نکاح در حقوق ایران و فقه اسلامی
6. پایان نامه ارشد حقوق:بررسی فقهی حقوقی امکان تغییر و تعدیل مهریه بعد از وقوع نکاح
7. پایان نامه ارشد:بررسی تحلیلی تعهدات غیر مالی طرفین عقد نکاح در فقه و حقوق موضوعه
8. دانلود پایان نامه ارشد با موضوع:تحلیل فقهی حقوقی جرم تدلیس در نکاح
9. دانلود پروپوزال رشته حقوق با موضوع:مطالعه تطبیقی حقوق زنان در ازدواج موقت و نکاح مسیار،با تمرکز بر فقه شیعه و فقه اهل سنت
10. دانلود پایان نامه ارشد: نکاح و طلاق در فقه حنفی و امامیه
11. پایان نامه حقوق : بررسی مقایسه ای احکام نکاح از دیدگاه قرآن کریم وکتاب مقدس
12. پایان نامه حقوق: جایگاه نظم عمومی در باب نکاح و طلاق در نظام حقوقی ایران
13. پایان نامه حقوق: بررسی تطبیقی حقوقی بیماریهای جدید مسری و مهلک در فسخ نکاح در فقه و حقوق موضوعه ایران
14. پایان نامه حقوق: بررسی تطبیقی اذن پدر و جد پدری در نکاح دختر باکره از دیدگاه اهل سنت و فقه امامیه و حقوق ایران
15. پایان نامه ارشد حقوق: بررسی اثر استمهال و تقسیط در سقوط یا بقاء حقّ حبس در عقد نکاح و عقود معاوضی
16. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته حقوق: مقایسه احکام خیار عیب در عقد اجاره و نکاح
17. پایان نامه حقوق : نکاح با اتباع بیگانه در حقوق و رویه قضایی ایران
18. دانلود پایان نامه رشته حقوق : اعتبار رشد در نکاح و طلاق در حقوق ایران و مقایسه تطبیقی با مذاهب اسلامی
19. کار تحقیقی رشته حقوق (وکالت) با عنوان شروط ضمن عقد نکاح
20. دانلود پایان نامه : اثر حکم موت فرضی بر دارایی و نکاح غائب مفقودالاثر
21. دانلود پایان نامه ارشد : تحلیل رویه قضایی در شرط ضمن عقد نکاح
22. دانلود پایان نامه ارشد : تحلیل فقهی حقوقی جرم تدلیس در نکاح
23. دانلود پایان نامه ارشد : وضعیت حقوقی کودکان خارج از نکاح
24. پایان نامه تبیین وضعیت ازدواج سرپرست با فرزند خوانده در حقوق ایران و فقه امامیه
25. پایان نامه بررسی آثار و حدود اعتبار شرط خودداری از ازدواج مجدد در فقه، حقوق
26. پایان نامه بررسی ازدواج سرپرست با فرزند خوانده
27. پایان نامه ارشد حقوق درباره:اذن ولی در ازدواج باکره
28. پایان نامه حقوق با موضوع:بررسی ازدواج سفید از نظر فقه امامیه و حقوق کیفری ایران
29. دانلود پروپوزال رشته حقوق با موضوع:مطالعه تطبیقی حقوق زنان در ازدواج موقت و نکاح مسیار،با تمرکز بر فقه شیعه و فقه اهل سنت
30. دانلود پروپوزال رشته حقوق با موضوع:بررسی ثبت اسناد ازدواج در مورد اتباع خارجی در حقوق ایران و حقوق بین الملل
31. پایان نامه ازدواج مجدّد در حقوق ایران و مصر
32. پایان نامه کارشناسی ارشد:آثار حقوقی ازدواج غیر قانونی بانوان ایرانی با اتباع خارجی بر فرزندان آنان
33. پایان نامه حقوق : تحلیل جرم شناختی طلاق در ازدواج‌های دانشجویی
34. دانلود پایان نامه حقوق : بررسی ازدواج موقت بلند مدت
35. پایان نامه حقوق : ازدواج موقت در حقوق ایران با تاکید بر قانون جدید حمایت از خانواده
36. پایان نامه حقوق: بررسی فقهی و حقوقی ازدواج جهانگردان در ایران
37. پایان نامه حقوق: بررسی ازدواجهای تحمیلی و آثار آن در فقه امامیه و حقوق ایران
38. پایان نامه حقوق و فقه :ازدواج مجدداز دیدگاه فقه ورویکرد فمنیستی
39. پایان نامه حقوق : مطالعه تطبیقی ازدواج با غیرمسلمان در فقه اسلامی
40. پایان نامه رشته فقه و حقوق اسلامی : مطالعه تطبیقی ازدواج محجورین در فقه اسلامی و حقوق ایران
41. کار تحقیقی رشته حقوق (وکالت) با عنوان بررسی خسارات مادی و معنوی ازدواج ناشی از تدلیس زوجین در حقوق