(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

فصل اول: کلیات 1
1-1- مقدمه.. 2

1-2- تعریف مساله، هدف و ضرورت اجرای طرح پایان نامه   4

1-3- روش ها و فنون اجرایی طرح پایان نامه.. 5

1-4- ساختار فصل بندی پایان نامه.. 6

فصل دوم: مروری بر ادبیات تحقیق 7
2-1- مقدمه.. 8

2-2-آشنایی با شبکه های حسگر بی سیم زیرآب.. 8

2-2-1- اجزای شبکه های حسگر بی سیم زیرآب.. 10

2-2-2- معماری های مختلف شبکه های حسگر بی سیم زیرآب   11

2-2-3- چالش های شبکه های حسگر بی سیم زیرآب.. 14

2-2-4- همزمان سازی ساعت در شبکه های حسگر بی سیم زیرآب   15

2-2-5- مکان یابی در شبکه های حسگر بی سیم زیرآب.. 19

2-3- تخمینگر حداقل مربعات.. 26

2-4- مرز پایین کرامر رائو.. 28

فصل سوم: مروری بر تحقیقات اخیر انجام شده 32
3-1- شبکه های حسگر بی سیم.. 33

3-1-1- مکان یابی.. 33

3-1-2- همزمان سازی.. 34

3-1-3- مکان یابی و همزمان سازی به صورت همزمان.. 35

3-2- شبکه های حسگر بی سیم زیرآب.. 37

3-2-1- مکان یابی.. 37

3-2-2- همزمان سازی.. 39

3-2-3- مکان یابی و همزمان سازی به صورت همزمان.. 40

فصل چهارم: روش پیشنهادی 43
4-1- مقدمه.. 44

4-2- روش پیشنهادی برای انجام همزمان سازی و مکان یابی توامان   44

4- 2- 1- تنظیمات سیستم و فرضیات.. 47

4-2-2- فاز اول: مکان یابی اولیه با استفاده از تکنیک TOA.. 49

4-2-3- فاز دوم: تدریجی کردن حرکت حسگرها 50

4-2-4- فاز سوم: تخمین اریب زمان سنجی و انحراف… 51

4-2-5- فاز چهارم: جبران اثر لایه بندی… 52

4-2-6- فاز پنجم: مکان یابی همراه با پالایش تکرار. 55

4-2-7- به کار گیری مرز پایین کرامر رائو برای روش پیشنهاد شده   58

فصل پنجم: شبیه سازی و ارزیابی نتایج 59
5-1- مقدمه.. 60

5-2- پارامترها، متریک ها و روش تحلیل.. 60

5-3- طراحی آزمایش.. 61

5-4- شبیه سازی و تحلیل نتایج.. 61

فصل ششم: خلاصه، نتیجه گیری و پیشنهادات آتی 70
6-1- خلاصه.. 71

6-2- نتیجه گیری.. 73

6-3- نوآوری روش ارائه شده.. 74

6-4- پیشنهادها.. 74

مراجع   76

پیوست ها   80

 

فهرست شکل‌ها

شکل 2-1 نمونه­ای از حسگرهای بی­سیم زیرآب…………………………………………………… 10

شکل 2-2 نمونه­هایی از AUV………………………………………………………………………… 11

شکل 2-3 معماری دو بعدی در شبکه های حسگر بی سیم زیرآب…………………………….. 12

شکل 2-4 معماری سه بعدی در شبکه های حسگر بی سیم زیرآب…………………………….. 14

شکل 2-5 مبادله پیام یکطرفه جهت همزمان­سازی ساعت………………………………………… 18

شکل 2-6 مبادله پیام دو طرفه جهت همزمان­سازی ساعت……………………………………….. 18

شکل 2-7 تخمین فاصله به روش TOA……………………………………………………………… 20

شکل 2-8 تخمین فاصله به روش TDOA…………………………………………………………… 21

شکل 2-9 محاسبه موقعیت به روش DV-Hop …………………………………………………….. 25

شکل 3-1 دسته­بندی روش­های مکان­یابی…………………………………………………………… 34

شکل 4-1 نمودار گردش کار الگوریتم پیشنهاد شده……………………………………………… 46

شکل 4-2 اثر لایه­بندی در شبکه­های حسگر بی­سیم زیرآب…………………………………….. 54

شکل 5-1 Perr برای واریانس خطای TOA (1/σ2)……………………………………………….. 64

شکل 5-2 میانگین مربعات خطای انحراف  ساعت در برابر واریانس خطای TOA (1/σ² )… 65

شکل 5-3 میانگین مربعات خطای اریب زمان­سنجی در برابر واریانس خطای TOA (1/σ² ). 67

شکل 5-4 Perrدر برابر تعداد نودهای مرجع با واریانس خطای TOA، db45 = 1/σ²………. 67

شکل 5-5 Perrدر برابر تعداد تکرارهای شبیه­سازی………………………………………………… 68

فهرست جدول‌ها

جدول 5-1 بازه اطمینان 95 درصدی برای Perr. 65

جدول 5-2 بازه اطمینان 95 درصدی برای انحراف  ساعت.. 66

فهرست نشانه‌های اختصاری

d˜i,iʹ
خودبرآورد مربوط به مسافت بین موقعیت مکانی  ji و  jiʹ
ji
مختصات دو بعدی مربوط به حسگر  معمولی
L
تعداد حسگر های مرجع
N
تعداد بسته­های

 

انتقال یافته در مدت زمان پنجره مکان­یابی
Ol
انحراف
pi
مختصات دو بعدی  مربوط به Lمین حسگر  مرجع
Ri
زمان محلی دریافت  iمین بسته  ] ثانیه[
Sl
اریب زمان­سنجی حسگر  معمولی در ارتباط با  Lمین حسگر  مرجع
Ti
زمان محلی ارسال i مین بسته  ] ثانیه[
tl
ساعت محلی مربوط به مرجع L
Tpdi
تاخیر انتشار مربوط به i مین بسته ] ثانیه[
W
مدت زمان پنجره مکان­یابی.
Δ
حد آستانه برای تدریجی  کردن موقعیت مکانی ]متر[
σ2
وا یانس مربوط به خطای اندازه­گیری TOA
ςli
نسبت بین  Tpdi و تاخیر انتشار واقعی مربوط به بسته i
ѱ˜i,iʹ
خودبرآورد مربوط به زاویه بین  موقعیت مکانی  ji و  jiʹ ]رادیان[
فهرست کلمات اختصاری

ALS
Area Localization Schema
AOA
Angle Of Arrival
AUV
Autonomous Underwater Vehicle
CRLB
Cramer Rao Lower Bound
DV
Distance Vector
FTSP
Flooding Time Synchronization Protocol
GTLS
Generalized Total Least Squares
IMM
Interactive Multiple Model
LOS
Line-Of-Sight
MAC
Medium Access Control
ML
Maximum Likelihood
MSE
Mean Square Error
RMSE
Root Mean Square Error
SVP
Sound Velocity Profile
TDMA
Time Division Multiple Access
TDOA
Time Difference Of Arrivals
TLS
Total Least Squares
TOA
Time Of Arrival
UWSNs
Underwater Wireless Sensor Networks
فصل اول: کلیات
مقدمه
با گسترش روزافزون ابزارهای هوشمند کوچک وبا همگرا شدن ارتباطات بی­سیم با ابزارهای ریز، امکان پدید آمدن شبکه­های کم­هزینه و در ابعاد مختلف فراهم شده است، شبکه­هایی که بتوانند اطلاعات محیطی را برای انسان جمع­آوری کنند، شبکه­هایی که بدون زیرساخت و به سرعت برقرار شده و بتوانند خود را سازماندهی کنند و نیازی به انرژی خارجی نداشته باشند. مهمترین این شبکه­­ها، شبکه­های حسگر بی­سیم می­باشند و هر روزه کاربردها و استفاده­های جدیدی در زمینه امور نظامی و غیر نظامی  برای این نوع از شبکه­ها ارائه می­شوند و مورد استفاده قرار می­گیرند.

شبکه های حسگر بی­سیم زیرآب گونه ای از شبکه های حسگر هستند که در محیط زیر آب قرار می­گیرند و توسط امواج صوتی با یکدیگر ارتباط دارند. شبکه های حسگر بی­سیم در زیرآب برای مقاصدی چون جمع آوری داده های کف آب، نظارت بر آلودگی آبها، نظارت بر محیط ساحل، ناوبری و کاربردهای نظامی نظارت بر محیط به کار برده می شوند[1].

طریق آزمون نسبت حداکثر راستنمایی (آماره والد )[2] رد شده است .

کلمات کلیدی :

تقاضای آب ، کشش قیمتی تقاضای آب ،تابع هزینه ترانسلوگ

طریق آزمون نسبت حداکثر راستنمایی (آماره والد )[2] رد شده است .

کلمات کلیدی :

تقاضای آب ، کشش قیمتی تقاضای آب ،تابع هزینه ترانسلوگ

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                                                       صفحه

Contents

فصل اول:کلیات پژوهش

1-1)مقدمه 2

1-2)شرح وبیان مساله پژوهشی 2

1-2-1)تشریح مساله پژوهشی 2

1-2-2)تبیین مساله پژوهشی 4

1-3)اهمیت وضرورت تحقیق 5

1-4)اهداف تحقیق 5

1-5)فرضیه های تحقیق : 6

1-6)روش تحقیق 6

1-6-1)جامعه آماری 7

1-6-2)ابزار گردآوری داده ها (پرسشنامه ،مصاحبه و…) 7

1-7)کاربرد نتایج تحقیق 7

1-8)مروری بر مفاهیم واژگان کلیدی 7

1-9)فهرست منابع وماخذ : 8

فصل دوم:ادبیات موضوع وپیشینه تحقیق

2-1)مقدمه 11

2-2)انواع کاربرد آب وارزشهای مرتبط به آن 12

2-3)روشهای تعیین قیمت آب 13

2-3-1)تعیین ارزش آب از طریق بازار 13

2-3-2)تعیین ارزش آب از طریق تقاضای بدست آمده برای آب (آب بعنوان کالایی واسطه ) 13

2-3-3)تعیین ارزش آب از طریق تقاضای مستقیم مصرف کننده (آب بعنوان کالایی نهایی) 14

2-4)تقاضای نهاده آب 15

2-5)پیشینه تحقیق ومطالعات انجام شده در خصوص تقاضای آب 17

2-5-1)مطالعات انجام شده در خصوص تقاضای آب کشاورزی : 18

2-5-2)مطالعات انجام شده در خصوص تقاضای آب بخش صنعت 21

2-6)جمع بندی ونتیجه گیری فصل : 27

2-7)فهرست منابع وماخذ: 28

فصل سوم:روش تحقیق ومبانی نظری انتخاب مدل

3-1)مقدمه 31

3-2) بررسی روشهای تحقیق برای تخمین تابع تقاضا 31

فرضیات مدل برنامه ریزی خطی : 32

3-3)مبانی نظری تخمین تابع تقاضای نهاده آب 33

3-3-1)تابع تولید : 34

3-3-2)تابع هزینه وتئوری دوگانگی : 35

3-3-3)لم شپارد وخصوصیات مربوط به مشتق تابع هزینه 36

3-3-4)تابع تولید وتابع هزینه ترانسلوگ 36

3-4)تخمین مدل : 38

3-5)بررسی وشناسایی تکنولوژی زیر ساختی تولید : 38

3-6)الگوی ساختاری مورد استفاده در تحقیق : 39

3-7)جامعه ،نمونه اماری وروش نمونه گیری 43

3-7-1) معرفی محدوده مطالعات انجام شده : 43

3-8-2)وضعیت شهرکها وواحدهای صنعتی  استان سیستان وبلوچستان : 44

3-8-3)تقسیم بندی صنایع براساس موارد مصرف 45

3-9)خلاصه ، جمع بندی ونتیجه گیری فصل  : 47

3-10)فهرست منابع وماخذ فصل : 47

فصل چهارم:تجزیه وتحلیل الگو

4-1)مقدمه: 50

4-2) متغیرهای موثردر بر آورد تابع تقاضای آب بخش صنعت : 50

4-3) ساختار الگوی مورد استفاده در تخمین تابع تقاضای آب بخش صنعت : 50

4-4)تصریح مدل 51

4-5)شرحی بر متغیر های مربوط به برآورد تابع هزینه ترانسلوگ ومعادلات سهم هزینه 54

4-6)برآورد مدل وبررسی نتایج حاصله : 56

4-6)خلاصه ، جمع بندی ، نتیجه گیری فصل  : 68

4-7)فهرست منابع وماخذ : 69

فصل پنجم :نتیجه گیری وپیشنهادها

5-1)مقدمه 71

5-2)خلاصه تحقیق : 71

5-3)نتایج تحقیق : 72

5-5)پیشنهادات : 76

5-5-2 )پیشنهادات برای مطالعات آینده : 76

فهرست منابع وماخذ 77

19-اسناد تهیه شده طرح توسعه اشتغال و سرمایه گذاری استان ، دانشگاه سیستان و بلوچستان ، شهریور 91 78

پیوست ها 80

   فهرست جداول

عنوان جدول                                                                                                                                    صفحه

جدول(2-1)خلاصه مطالعات انجام شده در داخل وخارج از کشور برروی تقاضای آب آبیاری در بخش کشاورزی …………………20

جدول 4-1)تخمین تابع لگاریتمی  هزینه ترانسلوگ ………………………………………………………………………………………………………………..47

جدول (4-4):آزمون فرضیه در مورد ویژگیهای مختلف تکنولوژی تولید ………………………………………………………………………………….54

جدول (4-5): برآورد کشش های جانشینی خودی ومتقاطع  نهاده ها……………………………………………………………………………………..55

جدول (4-6): برآورد کشش های قیمتی خودی ومتقاطع  نهاده های تولید محصول ……………………………………………………………..56

جدول (4-7): برآورد کشش های جانشینی موری شیما…………………………………………………………………………………………………………….57

جدول (4-8): اثرات تغییرات قیمت نهاده ها روی سهم هزینه نهاده ها…………………………………………………………………………………..58

  فهرست نمودارها

عنوان نمودار                                                                                                                              صفحه

نمودار( 2-1)انواع روشهای تعیین ارزش آب  ……………………………………………………………………………………………………………………………13

نمودار( 2-2)تقاضای آب به تفکیک بخشهای مختلف ………………………………………………………………………………………………………………15

    1-1)مقدمه

آب مایه حیات است وبدونآن هیچ جانداری قادر به ادامه حیات نمی باشد .هر جا آب وجود داشته باشد

 

امکان آبادانی ورونق اقتصادی نیز فراهم می گردد .

از سوی دیگر از آب استفاده های گوناگون به عمل می آید از جمله نوشیدن ،شنا کردن ،شست وشو وحمام ،آبیاری ،برودت وخنک کنندگی ،استفاده در امور صنعتی ،تولید الکتریسیته ،حمل ونقل وقایقرانی ،ماهیگیری ،ایجاد مناظر طبیعی وفرح بخش …

شهرستان زاهدان به عنوان مرکز استان سیستان وبلوچستان جزیی از مناطق خشک وکم آب کشور محسوب
می شود که عمده آب مورد نیاز این استان جهت مصارف شرب،صنعت وکشاورزی از طریق منابع زیر زمینی وجمع آوریآبهای سطحی ناشی از نزولات جوی و سر ریز شدن آب پشت سدهای مرزی مشترک تامین می شود ،البته شهرستان زاهدان خود به تنهایی فاقد منابع آب سطحی می باشد .

در ادامه این فصل به بیان مساله پژوهشی،اهمیت وضرورت تحقیق ،اهداف وفرضیه های تحقیق ،شیوه انجام تحقیق ودر نهایت به بیان تعاریف کلید واژه ها واعلام فهرست منابع وماخذ پرداخته می شود

1-2)شرح وبیان مساله پژوهشی

1-2-1)تشریح مساله پژوهشی

آب کالایی است اقتصادی که نقشی چند گانه را ایفا می نماید (1-به عنوان کالایی نهایی که مستقیما به وسیله مصرف کننده نهایی مصرف می شود 2-به عنوان کالایی واسطه که در تولید سایر کالاها مورد استفاده قرار گیرد)

هر چند آب یکی از منابع تجدید شونده به شمار می رود اما مقدار آن محدود است . با توجه به رشد جمعیت ،گسترش صنعت ،بالا رفتن سطح بهداشت ورفاه عمومی ،سرانه منابع تجدید شونده رو به کاهش می باشد .از سوی دیگر نقش حیاتی وموثر آب در کلیه شئون زندگی فردی واجتماعی مردم یک جامعه تا آنجا اهمیت پیدا می کند که از یک طرف به عنوان اساس رشد وتوسعه همه جانبه برای یک کشور ومردم آن تلقی گردیده واز طرف دیگر محدودیت تصمیم گیری وتفکر برنامه ریزی برای سیاستگذاران ومجریان در سطوح مختلف منطقه ای ،ملی وفراملی نیز می باشد .این تفکر نشات گرفته از استراتژی کلی حاکم بر جهان هستی که در آن آب به عنوان منشا حیات تعیین گردیده است می باشد .بنابراین با توجه به ارزش حیاتی آب ونقش آن در توسعه جوامع بشری ،لزوم شناخت مدیریت ،کنترل حفاظت واستفاده بهینه وکاربری مطلوب آن در هر منطقه و
ناحیه ای برای هر ملتی امری فوق العاده مهم واجتناب ناپذیر می باشد .از سویی دیگر مصرف روز افزون آب در صنایع کشور که متاثر از رشد این بخش می باشد ضرورت مطالعه ساختار تقاضا وشناخت از ساختار مصرفی آب را کاملا ضروری نموده است

آب در چرخه طبیعت دارای مصارف گوناگونی است که مهمترین آن مصارف شرب ومصارف خانگی ،استفاده در فعالیتهای کشاورزی ودامداری ،صنعتی ومعدنی می باشد .هر چند که حجم آب مورد نیاز در صنایع در مقایسه با میزان آب مصرفی در بخشکشاورزی از نقطه نظر کمیت نسبتا ناچیز است اما افزایش فعالیتهای صنعتی ناشی از فشار تقاضا برای کالاهای تولیدی در صنایع ،گسترش صنعتی شدن کشور ،افزایش درجه شهر نشینی وتوجه به مسایل آلودگی های آب ناشی از وجود پساب های صنعتی،  بررسی ساختار مصرف آب در صنعت را کاملا ضروری کرده است .از طرفی تحقیقات اندکی در زمینه کاربرد آب صنعتی منتشر شده است .

طبق تحقیقات به عمل آمده محققین بر این حقیقت موافق هستند که هیچ اتفاق نظری بر روی میزان کشش قیمتی تقاضای آب صنعتی برای هر نوع صنعت یا ورودی (نهاده )آب وجود ندارد وهنوز جای سوالاتی چون :

الف )نحوه تعیین ارزش آب برای شرکتهای صنعتی و ب)تعیین میزان حساسیت تقاضای آب صنعتی به عوامل اقتصادی مثل قیمت های ورودی وسطح خروجی برای بسیاری از کشورها باز است .بنابراین دانش فعلی تقاضای آب صنعتی کاملا محدود است واین خود مستلزم تحقیقات بیشتری در این زمینه می باشد.[3]

استان سیستان وبلوچستان با متوسط بارندگی سالانه 110میلی متر در سال  ومتوسط دمای 22الی 37درجه
سانتی گراد یکی از استانهای خشک کشور است که کمبودنزولات آسمانی ،نبود مهندسی صحیح ،عدم اجرای طرحهای مناسب وعدم مدیریت درست منابع آبی همواره مردم این استان را رنج داده است .آب مورد نیاز این استان جهتمصارف شرب ،صنعت وکشاورزی از طریق منابع زیرزمینی وجمع آوری آبهای سطحی ناشی از نزولات جوی و سرریز شدن آب پشت سدهای مرزی مشترک تامین می شود .کل روان آبهای سطحی این استان حدود 8/4میلیارد متر مکعب بوده که 3میلیارد متر مکعب آن از طریق رودخانه مرزی وارد استان شده وتنها 8/1میلیارد متر مکعب آن استحصال می شود .از طرفی بیشترین میزان بهره برداری از منابع آبی در استان وابسته به جریانهای آب سطحی است .بطور کلی وبا عنایت به اقلیم خشک وبی آب استان سیستان وبلوچستان (نمونه شهرستان زاهدان )وبا توجه به رشدروز افزون صنعت در این بخش(7.99)[4] واینکه هر گونه فعالیتی که در جوامع بشری تعریف شود نیاز اولیه آن آب است وبه خصوص این نیاز در منطقه ایی که دغدغه اصلی مردم آن تامین آب شرب وبهداشت روزانه وتامین جهت مصارف کشاورزی وصنعتی شان می باشد با وضوح بیشتری خود را نشان می دهد ومصداق عینی آن شهروندان استان سیستان وبلوچستان می باشد .از طرفی تخمین تابع تقاضای آب این امکان را برای مسئولین ومتصدیان فراهم می سازد تا با وجود حجم محدود ذخایر آبی موجود در استان بتوانند به بهترین شکل به نیازمندیهای آب مصرفی مردم منطقه به خصوص در بخش صنعت با استفاده از حساسیت تقاضا نسبت به متغیرهای تاثیر گذار نظیر کیفیت ونوع مواد خام ،تکنولوژی تولید وفرایند صنعت مورد استفاده ،کیفیت محصولات عرضه شده ومقادیر تولیدات وهمچنین فرهنگ حاکم بر واحد مربوط یا هر متغیر دیگر پاسخ دهند .

در این تحقیق سعی براین است به بررسی تابع تقاضای آب صنعت به روش حداقل سازی هزینه پرداخته شود .این تابع متاثر از عملکرد واحدهای تولیدی (کارخانجات وکارگاههای مستقر در شهرک های صنعتی زاهدان)بوده وبه عنوان یک تابع غیر مقید می باشد ،به عبارت دیگر از ابتدا شکل وفرم تابع تولید مشخص نبوده و از فرم کلی تابع تولید ترانسلوگ به علت قابلیت تبدیل به فرمهای دیگر تابع تولید استفاده شده است تا با استفاده از نتایج تحقیق ودر نظر گرفتن فروض لازم به تابع تولید مورد نظر دست یافته شود .

در این تحقیق چون مبنا بر اساس عملکرد واقعی واحدهای تولیدی است ،کلیه اطلاعات مربوط به آب از طریق پرسشنامه
جمع آوری شده وجامعه آماری در این تحقیق واحدهای تولیدی فعال مستقر در شهرک های صنعتی زاهدان
می باشد .

1-2-2)تبیین مساله پژوهشی

مسائل مد نظربرای یافتن پاسخ در این تحقیق در قالب سوال اصلی وسوالات فرعی مطرح شده اند که عبارتند از:

سوال اصلی :

روابط مکمل وجانشینی در بین نهاده های آب (ورودی های تابع تقاضا)چگونه می باشد ؟

سوالات فرعی :

الف )آیا تابع هزینه ترانسلوگ مناسبترین الگو جهت توضیح ارتباط بین میزان آب مصرفی وقیمت آن می باشد؟

ب)بررسی تابع تقاضای آب بخش صنعت از طریق حداقل کردن هزینه ها (استفاده از تابع هزینه ترانسلوگ )
در منطقه تا چه حد می تواند به اهداف پیش بینی شده در این بخش جامعه عمل بپوشاند ؟

1-3)اهمیت وضرورت تحقیق

همانطورکه می دانید تقریبا هیچ فعالیت اقتصادی اعم از کشاورزی ،صنعتی وخدماتی بدون وجود آب صورت
نمی پذیرد وآب در چرخه نظام طبیعت دارای مصارف گوناگونی است که مهمترین آن مصارف شرب ومصارف خانگی ،استفاده در فعالیتهای کشاورزی ودامداری ،صنعتی ومعدنی می باشد .از سوی دیگر در بررسی های مربوط به کاربری های مختلف در بخش های گوناگون مصرف کننده آب ،بخش صنعت به علت سهم اندک از مصرف ،نسبت به بخشهای کشاورزی وخانگی کمتر مورد توجه قرار گرفته است (بر اساسshiklomanov؛(1998)) میزان برداشتهای آب صنعتی در سال 1995تقریبا 19.5%کل برداشتها گزارش شده است )[5]

لذا برآن شدیم تا با عنایت به مطالعات صورت پذیرفته در این زمینه به بررسی ساختار تقاضای آب بخشصنعت واقع در شهرستان زاهدان بپردازیم .با تخمین تابع تقاضای آب وبه دست آوردن مقادیر مربوط به کشش جانشینی وقیمتی تقاضای آن می توان تعیین کرد که چه عواملی باعث انتقال منحنی تقاضا می شوند .به عبارت دیگر اینها عواملی هستند که به غیر از مقدار آب ،سطح تقاضای آب را تحت تاثیر قرار می دهند .با شناسایی این عوامل می توان آنها را به گونه ای کنترل کرد که باعث صرفه جویی در استفاده از آب شوند ،همچنین با داشتن این ضرایب ومقادیر مربوط به تقاضای نهاده آب وکشش های مربوطه ،با شناسایی ساختار تکنولوژیک تولید در منطقه ،مسئولین را در ارائه وگرفتن تصمیمات مهم یاری رساند .

1-4)اهداف تحقیق

هدف نهایی از انجام هر تحقیق ،دسترسی به اهداف مورد نظر محقق است .محقق در این پژوهش تلاش می نماید تا با بررسی تابع تقاضای آب بخش صنعت از طریق حداقل سازی هزینه با توجه به سطح ثابت تولید آب در استان سیستان وبلوچستان (نمونه شهرستان زاهدان )به شناخت دقیقی از مصرف آب صنعت با توجه به موارد گوناگون مصرف صنایع دست یابد .

این بررسیاز دو طریق تجزیه وتحلیل آماری وبررسی های توصیفی انجام خواهد شد .از تحلیلهای انجام گرفته در جهت نیل به اهداف زیر استفاده می شود :

الف )هدف اصلی :

بررسی تابع تقاضای آب بخش صنعت با استفاده از روش حداقل سازی هزینه در منطقه مورد مطالعه (نمونه :واحدهای تولیدی شهرستان زاهدان )می باشد .

ب)هدفهای فرعی :

1 )تعیین کشش قیمتی وجانشینی تقاضای نهاده  آب در بخش صنعت

2)ارائه پیشنهادهای لازم جهت بهبود شیوه های تخصیص وبهره برداری از منابع آبی در این بخش می باشد .

1-5)فرضیه های تحقیق :

تحقیق حاضر دارای 2فرضیه می باشد .برای آزمودن این فرضیات ،از نتایج بدست آمده از تخمین تابع تقاضای آب استفاده می شود

الف)آب ونیروی کار جانشین هستند

ب)کشش قیمتی تقاضای آب صنعتی پایین است

1-6)روش تحقیق

این پژوهش از نوع کاربردی می باشد وبرای برآورد  تابع تقاضای آب از تابع هزینه ترانسلوگ ومعادلات سهم هزینه نهاده ها استفاده گردیده که در فصل سوم به تفصیل بحث شده است .برای تخمین این توابع ازاطلاعات گرد آوری شده از محل  پرسشنامه های آماری مربوط به مقطع زمانی سال 1391-1390استفاده شده است .

نرم افزار مورد استفاده برای این کار نرم افزارEviewsمی باشد.برای برآورد تابع هزینه ومعادلات سهم هزینه
نهاده ها از روش رگرسیونهای به ظاهر نا مرتبط تکراری (ISUR)[6]استفاده شده است وبعد از تخمین مدل برای بررسی تکنولوژی زیر ساختی تولید کشش های جانشینی(آلن _ آوزاوا و موری شیما) وقیمتی محاسبه شده وهمچنین آزمونهای هموتیتیک بودن ،بازده ثابت نسبت به مقیاس ،وکاب – داگلاس بودن تابع تولید صورت گرفته اند .

1-6-1)جامعه آماری

اطلاعات گردآوری شده درخصوص تابع تقاضای بخش صنعت ازطریق پرسشنامه های تکمیلی از محل 30واحد تولیدی فعال مستقر درشهرکهای صنعتی شهرستان زاهدان(به عنوان نمونه آماری )جم آوری شده است .

1-6-2)ابزار گردآوری داده ها (پرسشنامه ،مصاحبه و…)

ابزار جمع آوری داده ها ،اطلاعات حاصل از پرسشنامه های گرد آوری شده از سطح واحدهای تولیدی فعال  مستقر در شهرک های صنعتی زاهدان میباشد از سویی جهت برآورد مدل (تابع هزینه ومعادلات سهم هزینه نهاده ها از نرم افزار Eviewsاستفاده شده است .

1-7)کاربرد نتایج تحقیق

کاربردهایی که از این تحقیق متصور خواهد بود عبارتند از :

1)با توجه به رشد روز افزون جمعیت وافزایش تقاضای آب در این بخش وهمچنین بهبود وتوسعه شیوه های
بهره برداری از منابع آبی در این بخش پاسخ هایی مناسب برای کنترل وهدایت تقاضا بدست می آید

2)با محاسبه کشش های قیمتی وجانشینی تقاضای آب ،تاثیر تغییرات قیمت بر مقدار آب مشخص می شود به عبارت دیگر تاثیر گذاری سیاست های قیمت گذاری بررسی شده ورابطه نهاده آب با سایر نهاده ها از نظر جانشینی ومکملی شناسایی می شود ،این کار باعث استفاده  صحیح وبهینه از نهاده ها خواهد شد .

1-8)مروری بر مفاهیم واژگان کلیدی

1-تقاضای آب صنعت[7]

مقدار آبی که صنعت گران در قیمت های مشخص با ثابت بودن سایر عوامل مایل به استفاده وخریداری از آن هستند

2-کشش قیمتی تقاضا[8]

به درصد تغییرات در مقدار تقاضا به ازای یک درصد تغییر در قیمت آب وبا فرض ثابت بودن سایر عوامل گفته
می شود

3-کشش جانشینی[9]

درصد تغییر در نسبت عوامل را به درصد تغییر در نسبت قیمت های این نهاده ها با ثابت بودن ستاده اندازه گیری
می کند (واریان ،1387)

4-تابع تولید ترانسلوگ[10]

تابع تولیدی انعطاف پذیر بوده که محدودیتی بر کشش های جانشینی نهاده ها اعمال نمی کند وقابلیت تبدیل به تابع تولید کاب- داگلاس را نیز دارد .(دبرتین ،1376)

5-تابع هزینه ترانسلوگ[11]

یکی از فرمهای تبعی است که در تحلیل های تجربی تقاضا وبرای تصریح تابع مطلوبیت غیر مستقیم زیاد به کار برده می شود

1-9)فهرست منابع وماخذ :

1-اسپولبر،نیکلاس-صباغی ،اصغر(1378) “اقتصاد منابع آب از نظارت تا خصوصی سازی “ترجمه :محمدی-تیمور،تهران –انتشارات سازمان برنامه وبودجه ،چاپ اول

2-حبیبی ،محمدحسن (1378)”مدیریت مصرف آب “اولین همایش منطقه ای بیلان آب ،اهواز –صفحات 429-412

3-شرزه ای ،غلامعلی (1381)”مبانی نظری تابع تقاضابرای آب وبررسی ساختار مصرف آب در صنعت “مجموعه مقالات اولین کنفرانس سالانه مدیریت منابع آب ایران

4-تجریشی ،مسعود – ابریشم چی ،احمد “مدیریت تقاضای منابع آب در کشور “مجموعه مقالات دومین کنفرانس روشهای پیشگیری از اتلاف منابع ملی ،تهران –فرهنگستان علوم ،صفحات 39-24

5-هال واریان (1387)”تحلیل اقتصاد خرد “ترجمه رضا حسینی ،نشر نی ،چاپ سوم

6-شهرکی،جواد(1388)”تخصیص اقتصادی منابع آب حوضه آبریز هیرمند در استان سیستان وبلوچستان” ، پایان نامه مقطع دکترا ، رشته علوم اقتصادی ، دانشگاه اصفهان

7-اسناد تهیه شده طرح توسعه اشتغال و سرمایه گذاری استان ، دانشگاه سیستان و بلوچستان ، شهریور 91

8- Renzetti,S.(1992a) “Estimating the Structure of Industrial Water Demands ,(The case of canadian Manufacturing),Land Economics 68(4),396-404

9-Shiklomanov,I.(1998),”World Fresh Water Resource in Water in Critis(A Guide the World’sFresh Water Resources).Oxford university Press

10- Reynaud.A(2003)”An  Econometric Estimation of  Industrial  Water Demand in France”Environmental and Resources Economics, 25:213-232

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                                                       صفحه

Contents

فصل اول:کلیات پژوهش

1-1)مقدمه 2

1-2)شرح وبیان مساله پژوهشی 2

1-2-1)تشریح مساله پژوهشی 2

1-2-2)تبیین مساله پژوهشی 4

1-3)اهمیت وضرورت تحقیق 5

1-4)اهداف تحقیق 5

1-5)فرضیه های تحقیق : 6

1-6)روش تحقیق 6

1-6-1)جامعه آماری 7

1-6-2)ابزار گردآوری داده ها (پرسشنامه ،مصاحبه و…) 7

1-7)کاربرد نتایج تحقیق 7

1-8)مروری بر مفاهیم واژگان کلیدی 7

1-9)فهرست منابع وماخذ : 8

فصل دوم:ادبیات موضوع وپیشینه تحقیق

2-1)مقدمه 11

2-2)انواع کاربرد آب وارزشهای مرتبط به آن 12

2-3)روشهای تعیین قیمت آب 13

2-3-1)تعیین ارزش آب از طریق بازار 13

2-3-2)تعیین ارزش آب از طریق تقاضای بدست آمده برای آب (آب بعنوان کالایی واسطه ) 13

2-3-3)تعیین ارزش آب از طریق تقاضای مستقیم مصرف کننده (آب بعنوان کالایی نهایی) 14

2-4)تقاضای نهاده آب 15

2-5)پیشینه تحقیق ومطالعات انجام شده در خصوص تقاضای آب 17

2-5-1)مطالعات انجام شده در خصوص تقاضای آب کشاورزی : 18

2-5-2)مطالعات انجام شده در خصوص تقاضای آب بخش صنعت 21

2-6)جمع بندی ونتیجه گیری فصل : 27

2-7)فهرست منابع وماخذ: 28

فصل سوم:روش تحقیق ومبانی نظری انتخاب مدل

3-1)مقدمه 31

3-2) بررسی روشهای تحقیق برای تخمین تابع تقاضا 31

فرضیات مدل برنامه ریزی خطی : 32

3-3)مبانی نظری تخمین تابع تقاضای نهاده آب 33

3-3-1)تابع تولید : 34

3-3-2)تابع هزینه وتئوری دوگانگی : 35

3-3-3)لم شپارد وخصوصیات مربوط به مشتق تابع هزینه 36

3-3-4)تابع تولید وتابع هزینه ترانسلوگ 36

3-4)تخمین مدل : 38

3-5)بررسی وشناسایی تکنولوژی زیر ساختی تولید : 38

3-6)الگوی ساختاری مورد استفاده در تحقیق : 39

3-7)جامعه ،نمونه اماری وروش نمونه گیری 43

3-7-1) معرفی محدوده مطالعات انجام شده : 43

3-8-2)وضعیت شهرکها وواحدهای صنعتی  استان سیستان وبلوچستان : 44

3-8-3)تقسیم بندی صنایع براساس موارد مصرف 45

3-9)خلاصه ، جمع بندی ونتیجه گیری فصل  : 47

3-10)فهرست منابع وماخذ فصل : 47

فصل چهارم:تجزیه وتحلیل الگو

4-1)مقدمه: 50

4-2) متغیرهای موثردر بر آورد تابع تقاضای آب بخش صنعت : 50

4-3) ساختار الگوی مورد استفاده در تخمین تابع تقاضای آب بخش صنعت : 50

4-4)تصریح مدل 51

4-5)شرحی بر متغیر های مربوط به برآورد تابع هزینه ترانسلوگ ومعادلات سهم هزینه 54

4-6)برآورد مدل وبررسی نتایج حاصله : 56

4-6)خلاصه ، جمع بندی ، نتیجه گیری فصل  : 68

4-7)فهرست منابع وماخذ : 69

فصل پنجم :نتیجه گیری وپیشنهادها

5-1)مقدمه 71

5-2)خلاصه تحقیق : 71

5-3)نتایج تحقیق : 72

5-5)پیشنهادات : 76

5-5-2 )پیشنهادات برای مطالعات آینده : 76

فهرست منابع وماخذ 77

19-اسناد تهیه شده طرح توسعه اشتغال و سرمایه گذاری استان ، دانشگاه سیستان و بلوچستان ، شهریور 91 78

پیوست ها 80

   فهرست جداول

عنوان جدول                                                                                                                                    صفحه

جدول(2-1)خلاصه مطالعات انجام شده در داخل وخارج از کشور برروی تقاضای آب آبیاری در بخش کشاورزی …………………20

جدول 4-1)تخمین تابع لگاریتمی  هزینه ترانسلوگ ………………………………………………………………………………………………………………..47

جدول (4-4):آزمون فرضیه در مورد ویژگیهای مختلف تکنولوژی تولید ………………………………………………………………………………….54

جدول (4-5): برآورد کشش های جانشینی خودی ومتقاطع  نهاده ها……………………………………………………………………………………..55

جدول (4-6): برآورد کشش های قیمتی خودی ومتقاطع  نهاده های تولید محصول ……………………………………………………………..56

جدول (4-7): برآورد کشش های جانشینی موری شیما…………………………………………………………………………………………………………….57

جدول (4-8): اثرات تغییرات قیمت نهاده ها روی سهم هزینه نهاده ها…………………………………………………………………………………..58

  فهرست نمودارها

عنوان نمودار                                                                                                                              صفحه

نمودار( 2-1)انواع روشهای تعیین ارزش آب  ……………………………………………………………………………………………………………………………13

نمودار( 2-2)تقاضای آب به تفکیک بخشهای مختلف ………………………………………………………………………………………………………………15

    1-1)مقدمه

آب مایه حیات است وبدونآن هیچ جانداری قادر به ادامه حیات نمی باشد .هر جا آب وجود داشته باشد امکان آبادانی ورونق اقتصادی نیز فراهم می گردد .

از سوی دیگر از آب استفاده های گوناگون به عمل می آید از جمله نوشیدن ،شنا کردن ،شست وشو وحمام ،آبیاری ،برودت وخنک کنندگی ،استفاده در امور صنعتی ،تولید الکتریسیته ،حمل ونقل وقایقرانی ،ماهیگیری ،ایجاد مناظر طبیعی وفرح بخش …

شهرستان زاهدان به عنوان مرکز استان سیستان وبلوچستان جزیی از مناطق خشک وکم آب کشور محسوب
می شود که عمده آب مورد نیاز این استان جهت مصارف شرب،صنعت وکشاورزی از طریق منابع زیر زمینی وجمع آوریآبهای سطحی ناشی از نزولات جوی و سر ریز شدن آب پشت سدهای مرزی مشترک تامین می شود ،البته شهرستان زاهدان خود به تنهایی فاقد منابع آب سطحی می باشد .

در ادامه این فصل به بیان مساله پژوهشی،اهمیت وضرورت تحقیق ،اهداف وفرضیه های تحقیق ،شیوه انجام تحقیق ودر نهایت به بیان تعاریف کلید واژه ها واعلام فهرست منابع وماخذ پرداخته می شود

1-2)شرح وبیان مساله پژوهشی

1-2-1)تشریح مساله پژوهشی

آب کالایی است اقتصادی که نقشی چند گانه را ایفا می نماید (1-به عنوان کالایی نهایی که مستقیما به وسیله مصرف کننده نهایی مصرف می شود 2-به عنوان کالایی واسطه که در تولید سایر کالاها مورد استفاده قرار گیرد)

هر چند آب یکی از منابع تجدید شونده به شمار می رود اما مقدار آن محدود است . با توجه به رشد جمعیت ،گسترش صنعت ،بالا رفتن سطح بهداشت ورفاه عمومی ،سرانه منابع تجدید شونده رو به کاهش می باشد .از سوی دیگر نقش حیاتی وموثر آب در کلیه شئون زندگی فردی واجتماعی مردم یک جامعه تا آنجا اهمیت پیدا می کند که از یک طرف به عنوان اساس رشد وتوسعه همه جانبه برای یک کشور ومردم آن تلقی گردیده واز طرف دیگر محدودیت تصمیم گیری وتفکر برنامه ریزی برای سیاستگذاران ومجریان در سطوح مختلف منطقه ای ،ملی وفراملی نیز می باشد .این تفکر نشات گرفته از استراتژی کلی حاکم بر جهان هستی که در آن آب به عنوان منشا حیات تعیین گردیده است می باشد .بنابراین با توجه به ارزش حیاتی آب ونقش آن در توسعه جوامع بشری ،لزوم شناخت مدیریت ،کنترل حفاظت واستفاده بهینه وکاربری مطلوب آن در هر منطقه و
ناحیه ای برای هر ملتی امری فوق العاده مهم واجتناب ناپذیر می باشد .از سویی دیگر مصرف روز افزون آب در صنایع کشور که متاثر از رشد این بخش می باشد ضرورت مطالعه ساختار تقاضا وشناخت از ساختار مصرفی آب را کاملا ضروری نموده است

آب در چرخه طبیعت دارای مصارف گوناگونی است که مهمترین آن مصارف شرب ومصارف خانگی ،استفاده در فعالیتهای کشاورزی ودامداری ،صنعتی ومعدنی می باشد .هر چند که حجم آب مورد نیاز در صنایع در مقایسه با میزان آب مصرفی در بخشکشاورزی از نقطه نظر کمیت نسبتا ناچیز است اما افزایش فعالیتهای صنعتی ناشی از فشار تقاضا برای کالاهای تولیدی در صنایع ،گسترش صنعتی شدن کشور ،افزایش درجه شهر نشینی وتوجه به مسایل آلودگی های آب ناشی از وجود پساب های صنعتی،  بررسی ساختار مصرف آب در صنعت را کاملا ضروری کرده است .از طرفی تحقیقات اندکی در زمینه کاربرد آب صنعتی منتشر شده است .

طبق تحقیقات به عمل آمده محققین بر این حقیقت موافق هستند که هیچ اتفاق نظری بر روی میزان کشش قیمتی تقاضای آب صنعتی برای هر نوع صنعت یا ورودی (نهاده )آب وجود ندارد وهنوز جای سوالاتی چون :

الف )نحوه تعیین ارزش آب برای شرکتهای صنعتی و ب)تعیین میزان حساسیت تقاضای آب صنعتی به عوامل اقتصادی مثل قیمت های ورودی وسطح خروجی برای بسیاری از کشورها باز است .بنابراین دانش فعلی تقاضای آب صنعتی کاملا محدود است واین خود مستلزم تحقیقات بیشتری در این زمینه می باشد.[3]

استان سیستان وبلوچستان با متوسط بارندگی سالانه 110میلی متر در سال  ومتوسط دمای 22الی 37درجه
سانتی گراد یکی از استانهای خشک کشور است که کمبودنزولات آسمانی ،نبود مهندسی صحیح ،عدم اجرای طرحهای مناسب وعدم مدیریت درست منابع آبی همواره مردم این استان را رنج داده است .آب مورد نیاز این استان جهتمصارف شرب ،صنعت وکشاورزی از طریق منابع زیرزمینی وجمع آوری آبهای سطحی ناشی از نزولات جوی و سرریز شدن آب پشت سدهای مرزی مشترک تامین می شود .کل روان آبهای سطحی این استان حدود 8/4میلیارد متر مکعب بوده که 3میلیارد متر مکعب آن از طریق رودخانه مرزی وارد استان شده وتنها 8/1میلیارد متر مکعب آن استحصال می شود .از طرفی بیشترین میزان بهره برداری از منابع آبی در استان وابسته به جریانهای آب سطحی است .بطور کلی وبا عنایت به اقلیم خشک وبی آب استان سیستان وبلوچستان (نمونه شهرستان زاهدان )وبا توجه به رشدروز افزون صنعت در این بخش(7.99)[4] واینکه هر گونه فعالیتی که در جوامع بشری تعریف شود نیاز اولیه آن آب است وبه خصوص این نیاز در منطقه ایی که دغدغه اصلی مردم آن تامین آب شرب وبهداشت روزانه وتامین جهت مصارف کشاورزی وصنعتی شان می باشد با وضوح بیشتری خود را نشان می دهد ومصداق عینی آن شهروندان استان سیستان وبلوچستان می باشد .از طرفی تخمین تابع تقاضای آب این امکان را برای مسئولین ومتصدیان فراهم می سازد تا با وجود حجم محدود ذخایر آبی موجود در استان بتوانند به بهترین شکل به نیازمندیهای آب مصرفی مردم منطقه به خصوص در بخش صنعت با استفاده از حساسیت تقاضا نسبت به متغیرهای تاثیر گذار نظیر کیفیت ونوع مواد خام ،تکنولوژی تولید وفرایند صنعت مورد استفاده ،کیفیت محصولات عرضه شده ومقادیر تولیدات وهمچنین فرهنگ حاکم بر واحد مربوط یا هر متغیر دیگر پاسخ دهند .

در این تحقیق سعی براین است به بررسی تابع تقاضای آب صنعت به روش حداقل سازی هزینه پرداخته شود .این تابع متاثر از عملکرد واحدهای تولیدی (کارخانجات وکارگاههای مستقر در شهرک های صنعتی زاهدان)بوده وبه عنوان یک تابع غیر مقید می باشد ،به عبارت دیگر از ابتدا شکل وفرم تابع تولید مشخص نبوده و از فرم کلی تابع تولید ترانسلوگ به علت قابلیت تبدیل به فرمهای دیگر تابع تولید استفاده شده است تا با استفاده از نتایج تحقیق ودر نظر گرفتن فروض لازم به تابع تولید مورد نظر دست یافته شود .

در این تحقیق چون مبنا بر اساس عملکرد واقعی واحدهای تولیدی است ،کلیه اطلاعات مربوط به آب از طریق پرسشنامه
جمع آوری شده وجامعه آماری در این تحقیق واحدهای تولیدی فعال مستقر در شهرک های صنعتی زاهدان
می باشد .

1-2-2)تبیین مساله پژوهشی

مسائل مد نظربرای یافتن پاسخ در این تحقیق در قالب سوال اصلی وسوالات فرعی مطرح شده اند که عبارتند از:

سوال اصلی :

روابط مکمل وجانشینی در بین نهاده های آب (ورودی های تابع تقاضا)چگونه می باشد ؟

سوالات فرعی :

الف )آیا تابع هزینه ترانسلوگ مناسبترین الگو جهت توضیح ارتباط بین میزان آب مصرفی وقیمت آن می باشد؟

ب)بررسی تابع تقاضای آب بخش صنعت از طریق حداقل کردن هزینه ها (استفاده از تابع هزینه ترانسلوگ )
در منطقه تا چه حد می تواند به اهداف پیش بینی شده در این بخش جامعه عمل بپوشاند ؟

1-3)اهمیت وضرورت تحقیق

همانطورکه می دانید تقریبا هیچ فعالیت اقتصادی اعم از کشاورزی ،صنعتی وخدماتی بدون وجود آب صورت
نمی پذیرد وآب در چرخه نظام طبیعت دارای مصارف گوناگونی است که مهمترین آن مصارف شرب ومصارف خانگی ،استفاده در فعالیتهای کشاورزی ودامداری ،صنعتی ومعدنی می باشد .از سوی دیگر در بررسی های مربوط به کاربری های مختلف در بخش های گوناگون مصرف کننده آب ،بخش صنعت به علت سهم اندک از مصرف ،نسبت به بخشهای کشاورزی وخانگی کمتر مورد توجه قرار گرفته است (بر اساسshiklomanov؛(1998)) میزان برداشتهای آب صنعتی در سال 1995تقریبا 19.5%کل برداشتها گزارش شده است )[5]

لذا برآن شدیم تا با عنایت به مطالعات صورت پذیرفته در این زمینه به بررسی ساختار تقاضای آب بخشصنعت واقع در شهرستان زاهدان بپردازیم .با تخمین تابع تقاضای آب وبه دست آوردن مقادیر مربوط به کشش جانشینی وقیمتی تقاضای آن می توان تعیین کرد که چه عواملی باعث انتقال منحنی تقاضا می شوند .به عبارت دیگر اینها عواملی هستند که به غیر از مقدار آب ،سطح تقاضای آب را تحت تاثیر قرار می دهند .با شناسایی این عوامل می توان آنها را به گونه ای کنترل کرد که باعث صرفه جویی در استفاده از آب شوند ،همچنین با داشتن این ضرایب ومقادیر مربوط به تقاضای نهاده آب وکشش های مربوطه ،با شناسایی ساختار تکنولوژیک تولید در منطقه ،مسئولین را در ارائه وگرفتن تصمیمات مهم یاری رساند .

1-4)اهداف تحقیق

هدف نهایی از انجام هر تحقیق ،دسترسی به اهداف مورد نظر محقق است .محقق در این پژوهش تلاش می نماید تا با بررسی تابع تقاضای آب بخش صنعت از طریق حداقل سازی هزینه با توجه به سطح ثابت تولید آب در استان سیستان وبلوچستان (نمونه شهرستان زاهدان )به شناخت دقیقی از مصرف آب صنعت با توجه به موارد گوناگون مصرف صنایع دست یابد .

این بررسیاز دو طریق تجزیه وتحلیل آماری وبررسی های توصیفی انجام خواهد شد .از تحلیلهای انجام گرفته در جهت نیل به اهداف زیر استفاده می شود :

الف )هدف اصلی :

بررسی تابع تقاضای آب بخش صنعت با استفاده از روش حداقل سازی هزینه در منطقه مورد مطالعه (نمونه :واحدهای تولیدی شهرستان زاهدان )می باشد .

ب)هدفهای فرعی :

1 )تعیین کشش قیمتی وجانشینی تقاضای نهاده  آب در بخش صنعت

2)ارائه پیشنهادهای لازم جهت بهبود شیوه های تخصیص وبهره برداری از منابع آبی در این بخش می باشد .

1-5)فرضیه های تحقیق :

تحقیق حاضر دارای 2فرضیه می باشد .برای آزمودن این فرضیات ،از نتایج بدست آمده از تخمین تابع تقاضای آب استفاده می شود

الف)آب ونیروی کار جانشین هستند

ب)کشش قیمتی تقاضای آب صنعتی پایین است

1-6)روش تحقیق

این پژوهش از نوع کاربردی می باشد وبرای برآورد  تابع تقاضای آب از تابع هزینه ترانسلوگ ومعادلات سهم هزینه نهاده ها استفاده گردیده که در فصل سوم به تفصیل بحث شده است .برای تخمین این توابع ازاطلاعات گرد آوری شده از محل  پرسشنامه های آماری مربوط به مقطع زمانی سال 1391-1390استفاده شده است .

نرم افزار مورد استفاده برای این کار نرم افزارEviewsمی باشد.برای برآورد تابع هزینه ومعادلات سهم هزینه
نهاده ها از روش رگرسیونهای به ظاهر نا مرتبط تکراری (ISUR)[6]استفاده شده است وبعد از تخمین مدل برای بررسی تکنولوژی زیر ساختی تولید کشش های جانشینی(آلن _ آوزاوا و موری شیما) وقیمتی محاسبه شده وهمچنین آزمونهای هموتیتیک بودن ،بازده ثابت نسبت به مقیاس ،وکاب – داگلاس بودن تابع تولید صورت گرفته اند .

1-6-1)جامعه آماری

اطلاعات گردآوری شده درخصوص تابع تقاضای بخش صنعت ازطریق پرسشنامه های تکمیلی از محل 30واحد تولیدی فعال مستقر درشهرکهای صنعتی شهرستان زاهدان(به عنوان نمونه آماری )جم آوری شده است .

1-6-2)ابزار گردآوری داده ها (پرسشنامه ،مصاحبه و…)

ابزار جمع آوری داده ها ،اطلاعات حاصل از پرسشنامه های گرد آوری شده از سطح واحدهای تولیدی فعال  مستقر در شهرک های صنعتی زاهدان میباشد از سویی جهت برآورد مدل (تابع هزینه ومعادلات سهم هزینه نهاده ها از نرم افزار Eviewsاستفاده شده است .

1-7)کاربرد نتایج تحقیق

کاربردهایی که از این تحقیق متصور خواهد بود عبارتند از :

1)با توجه به رشد روز افزون جمعیت وافزایش تقاضای آب در این بخش وهمچنین بهبود وتوسعه شیوه های
بهره برداری از منابع آبی در این بخش پاسخ هایی مناسب برای کنترل وهدایت تقاضا بدست می آید

2)با محاسبه کشش های قیمتی وجانشینی تقاضای آب ،تاثیر تغییرات قیمت بر مقدار آب مشخص می شود به عبارت دیگر تاثیر گذاری سیاست های قیمت گذاری بررسی شده ورابطه نهاده آب با سایر نهاده ها از نظر جانشینی ومکملی شناسایی می شود ،این کار باعث استفاده  صحیح وبهینه از نهاده ها خواهد شد .

1-8)مروری بر مفاهیم واژگان کلیدی

1-تقاضای آب صنعت[7]

مقدار آبی که صنعت گران در قیمت های مشخص با ثابت بودن سایر عوامل مایل به استفاده وخریداری از آن هستند

2-کشش قیمتی تقاضا[8]

به درصد تغییرات در مقدار تقاضا به ازای یک درصد تغییر در قیمت آب وبا فرض ثابت بودن سایر عوامل گفته
می شود

3-کشش جانشینی[9]

درصد تغییر در نسبت عوامل را به درصد تغییر در نسبت قیمت های این نهاده ها با ثابت بودن ستاده اندازه گیری
می کند (واریان ،1387)

4-تابع تولید ترانسلوگ[10]

تابع تولیدی انعطاف پذیر بوده که محدودیتی بر کشش های جانشینی نهاده ها اعمال نمی کند وقابلیت تبدیل به تابع تولید کاب- داگلاس را نیز دارد .(دبرتین ،1376)

5-تابع هزینه ترانسلوگ[11]

یکی از فرمهای تبعی است که در تحلیل های تجربی تقاضا وبرای تصریح تابع مطلوبیت غیر مستقیم زیاد به کار برده می شود

1-9)فهرست منابع وماخذ :

1-اسپولبر،نیکلاس-صباغی ،اصغر(1378) “اقتصاد منابع آب از نظارت تا خصوصی سازی “ترجمه :محمدی-تیمور،تهران –انتشارات سازمان برنامه وبودجه ،چاپ اول

2-حبیبی ،محمدحسن (1378)”مدیریت مصرف آب “اولین همایش منطقه ای بیلان آب ،اهواز –صفحات 429-412

3-شرزه ای ،غلامعلی (1381)”مبانی نظری تابع تقاضابرای آب وبررسی ساختار مصرف آب در صنعت “مجموعه مقالات اولین کنفرانس سالانه مدیریت منابع آب ایران

4-تجریشی ،مسعود – ابریشم چی ،احمد “مدیریت تقاضای منابع آب در کشور “مجموعه مقالات دومین کنفرانس روشهای پیشگیری از اتلاف منابع ملی ،تهران –فرهنگستان علوم ،صفحات 39-24

5-هال واریان (1387)”تحلیل اقتصاد<p>&nbsp;</p><p><a href="http://fumi.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%aa%d8%ae%d9%85%db%8c%d9%86-%d8%aa%d8%a7%d8%a8%d8%b9-%d8%aa%d9%82%d8%a7%d8%b6%d8%a7%db%8c-%d8%a2%d8%a8-%d8%a8%d8%ae%d8%b4-%d8%b5%d9%86%d8%b9/"><img class="alignnone size-medium wp-image-172178″ src="https://arshadfile.ir/wp-content/uploads/2019/09/thesis-6-300x300.png” width="300″ height="300″ /></a></p> خرد “ترجمه رضا حسینی ،نشر نی ،چاپ سوم

6-شهرکی،جواد(1388)”تخصیص اقتصادی منابع آب حوضه آبریز هیرمند در استان سیستان وبلوچستان” ، پایان نامه مقطع دکترا ، رشته علوم اقتصادی ، دانشگاه اصفهان

7-اسناد تهیه شده طرح توسعه اشتغال و سرمایه گذاری استان ، دانشگاه سیستان و بلوچستان ، شهریور 91

8- Renzetti,S.(1992a) “Estimating the Structure of Industrial Water Demands ,(The case of canadian Manufacturing),Land Economics 68(4),396-404

9-Shiklomanov,I.(1998),”World Fresh Water Resource in Water in Critis(A Guide the World’sFresh Water Resources).Oxford university Press

10- Reynaud.A(2003)”An  Econometric Estimation of  Industrial  Water Demand in France”Environmental and Resources Economics, 25:213-232

چکیده

  هدف اصلی این پژوهش بررسی میزان و نحوه بکارگیری کتاب های الکترونیکی در فعالیت های آموزشی و پژوهشی اعضای هیات علمی دانشگاه های دولتی شهر اصفهان بوده است.

روش تحقیق توصیفی- پیمایشی بوده است. برای نیل به اهداف تحقیق از پرسشنامه محقق ساخته با 30 سوال گزینه ای استفاده شد. پرسشنامه در قالب 5 مولفه روش های آگاهی و دستیابی، روش های استفاده، روش های استفاده از متن، استفاده از محتوا، و تعلیم و یادگیری طراحی گردید

جامعه مورد پژوهش 1705 نفر اعضای هیات علمی دانشگاه اصفهان، صنعتی اصفهان، و علوم پزشکی اصفهان بوده ­اند که 238 نفر به عنوان نمونه آماری از طریق فرمول تعیین حجم نمونه کوکران برآورد، و از طریق نمونه گیری تصادفی- طبقه ای متناسب با حجم انتخاب شدند. در نهایت 214 پاسخنامه دریافت گردید.ابتدا در مبحث تحلیل عاملی پرسشنامه، با بهره گرفتن از آزمون کمو و بارتلت کفایت حجم نمونه و توان عاملی متغیرها بررسی شد. سپس اعتبار پرسشنامه براساس ضریب آلفای کرونباخ در فعالیت های آموزشی 950/0 و در فعالیت های پژوهشی952/0 برآورد گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارSPSS در سطح آمار توصیفی از فراوانی، درصد، میانگین، و انحراف معیار و در سطح آمار استنباطی از آزمون های t تک نمونه ای،  t مستقل، t2 هتلینگ، تحلیل واریانس یک راهه، و آزمون تعقیبی ال.اس.دی استفاده شد.

یافته های پژوهش نشان داد که براساس t مشاهده شده در فعالیت های آموزشی و پژوهشی، کلیه مولفه ها بیشتر از سطح متوسط بود. بنابراین پاسخگویان معتقدند میزان کاربرد ” کتاب های الکترونیکی ” در فعالیت های آموزشی و پژوهشی اعضای هیات علمی دانشگاه های دولتی شهر اصفهان ، بیشتر از سطح متوسط می‌باشد. همچنین از نظر پاسخگویان میزان کاربرد روش های آگاهی و دستیابی به کتاب الکترونیکی در فعالیت های آموزشی و پژوهشی اعضای هیات علمی دانشگاه های دولتی شهر اصفهان، کمتر از سطح متوسط می‌باشد.

نظر پاسخگویان در مورد 4 مولفه میزان کاربرد روش های استفاده، استفاده از متن، استفاده از محتوا، و تعلیم و یادگیری کتاب الکترونیکی به این شرح می باشد. آن ها معتقدند که میزان کاربرد این 4 مولفه در فعالیت های آموزشی و پژوهشی اعضای هیات علمی دانشگاه های دولتی شهر اصفهان ، بیشتر از سطح متوسط می‌باشد.

کلیدواژه­ها: هیات علمی، دانشگاه اصفهان، دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، فعالیت های آموزشی، فعالیت های پژوهشی، کتاب های الکترونیکی دانشگاهی، کتاب های درسی الکترونیکی

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                              صفحه

فصل اول: کلیات پژوهش  

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….1

1-1-­ شرح و بیان مسئله پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………………2

1-2-­ اهداف پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………………………………4

1-3-­ اهمیت و ضرورت انجام پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………..5

1-4-­ کاربرد نتایج پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………………………6

1-5- سؤال­های پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………………………….6

1-6-­ تعریف اجزاء مسئله  …………………………………………………………………………………………………………………………………….7

 

فصل دوم: مبانی نظری و ادبیات پژوهش

مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………8

2-1- تعریف کتاب الکترونیکی ………………………………………………………………………………………………………………………………9

2-2- دیدگاه های نوین درباره تعریف کتاب الکترونیکی …………………………………………………………………………………………11

2-3- پیدایش و دگرگونی های فنی کتاب الکترونیکی …………………………………………………………………………………………….14

2-4- انواع کتاب های الکترونیکی ………………………………………………………………………………………………………………………..19

2-5-کاربران کتاب الکترونیکی …………………………………………………………………………………………………………………………….22

2-5-1- استفاده کنندگان یا کاربران ………………………………………………………………………………………………………………………22

2-5-2- کارمندان خدمات کتابداری و اطلاع رسانی ……………………………………………………………………………………………….23

2-5-3- ناشران ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….24

2-5-4- جمع آوری کنندگان کتب الکترونیکی……………………………………………………………………………………………………….24

2-5-5- نویسندگان ……………………………………………………………………………………………………………………………………………24

2-6- ویژگی های کتاب های الکترونیکی ………………………………………………………………………………………………………………25

2-6-1- قابلیت های عمومی ……………………………………………………………………………………………………………………………….25

2-6-2- فناوری/ رابط کاربری …………………………………………………………………………………………………………………………….27

2-6-3- محتوا …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..27

2-6-4- ابزارها و خدمات متن …………………………………………………………………………………………………………………………….28

2-6-5- گزینه های تحویل ………………………………………………………………………………………………………………………………….28

2-6-6- عملکردهای استفاده ……………………………………………………………………………………………………………………………….28

2-6-7- ابزارها و خدمات محتوا ………………………………………………………………………………………………………………………….29

2-6-8- قابلیت های مخصوص برای کتابخانه ها ……………………………………………………………………………………………………30

2-7- مزایای کتاب های الکترونیکی ……………………………………………………………………………………………………………………..30

2-8- معایب کتاب های الکترونیکی ……………………………………………………………………………………………………………………..31

2-8-1- فناوری اطلاعات ……………………………………………………………………………………………………………………………………31

2-8-2- هزینه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………32

2-8-3- قانون حقوق پدیدآورنده …………………………………………………………………………………………………………………………32

2-8-4- فراهم آوری و سازماندهی

 

………………………………………………………………………………………………………………………32

2-9- مقایسه کتاب های الکترونیکی با کتاب های چاپی ………………………………………………………………………………………….33

2-10- عوامل موثر در پیشبرد و توسعه کتاب های الکترونیکی …………………………………………………………………………………34

2-11- مشکلات کتاب های الکترونیکی ………………………………………………………………………………………………………………..35

2-12- فعالیت های آموزشی و پژوهشی اعضای هیات علمی …………………………………………………………………………………..36

2-12-1- فعالیت های آموزشی  …………………………………………………………………………………………………………………………..36

2-12-2- فعالیت های پژوهشی  ………………………………………………………………………………………………………………………….37

2-13- کتاب الکترونیکی و فعالیت های آموزشی و پژوهشی اعضای هیات علمی ………………………………………………………37

2-14- پیشینه پژوهش های کتاب های الکترونیکی …………………………………………………………………………………………………38

2-14-1- پیشینیه درایران …………………………………………………………………………………………………………………………………….39

2-14-2- پیشینه در خارج از ایران ……………………………………………………………………………………………………………………….41

2-15- جمع بندی ……………………………………………………………………………………………………………………………………………..44

 

فصل3: روش شناسی پژوهش

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..45

3-1-روش پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………………………………….45

3-2- جامعه پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………………………………..46

3-3-برآورد حجم نمونه ……………………………………………………………………………………………………………………………………..47

3-4- روش و طرح نمونه گیری …………………………………………………………………………………………………………………………..48

3-5- ابزار گردآوری داده ها ………………………………………………………………………………………………………………………………..49

3-5-1- روایی پرسشنامه …………………………………………………………………………………………………………………………………….50

3-5-2- پایایی پرسشنامه …………………………………………………………………………………………………………………………………….52

3-6- شیوه جمع آوری اطلاعات و رعایت جنبه های اخلاقی ………………………………………………………………………………….53

3-7- روش های تجزیه و تحلیل داده ها ……………………………………………………………………………………………………………….54

3-8- جمع بندی ………………………………………………………………………………………………………………………………………………..55

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته­ها

مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….56

4-1- بررسی وضعیت جمعیت­شناختی  ………………………………………………………………………………………………………………..56

4-1-1- توزیع فراوانی و درصد آزمودنی­ها بر­حسب جنسیت ………………………………………………………………………………….57

4-1-2- توزیع فراوانی و درصد آزمودنی­ها بر­حسب میزان تحصیلات ………………………………………………………………………57

4-1-3- توزیع فراوانی و درصد آزمودنی­ها بر­حسب کشور محل تحصیل …………………………………………………………………58

4-1-4- توزیع فراوانی و درصد آزمودنی­ها بر­حسب دانشگاه محل خدمت ……………………………………………………………….59

4-1-5- توزیع فراوانی و درصد آزمودنی­ها بر­حسب رتبه دانشگاهی ………………………………………………………………………..60

4-1-6-  توزیع فراوانی و درصد آزمودنی­ ها بر­حسب سابقه خدمت ……………………………………………………………………….61

4-1-7- توزیع فراوانی و درصد آزمودنی­ ها بر­حسب سن ……………………………………………………………………………………..62

4-2- بررسی سوال‌های پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………………….63

4-2-1- سوال اول پژوهش: میزان کاربرد روش های آگاهی و دستیابی به کتاب الکترونیکی در فعالیت های آموزشی و پژوهشی اعضای هیات علمی تا چه حد است؟ ………………………………………………………………………………………………………64

4-2-2- سوال دوم پژوهش: میزان کاربرد روش های استفاده از کتاب الکترونیکی در فعالیت های  آموزشی و پژوهشی اعضای هیات علمی تا چه حد است؟ ……………………………………………………………………………………………………………………67

4-2-3- سوال سوم پژوهش: میزان کاربرد استفاده از متن کتاب الکترونیکی در فعالیت های آموزشی و پژوهشی اعضای هیات علمی تا چه حد است؟ ………………………………………………………………………………………………………………………………69

4-2-4- سوال چهارم پژوهش: میزان کاربرد استفاده از محتوای کتاب الکترونیکی در فعالیت های آموزشی و پژوهشی اعضای هیات علمی تا چه حد است؟ …………………………………………………………………………………………………………………..72

4-2-5- سوال پنجم پژوهش: میزان کاربرد تعلیم و یادگیری کتاب الکترونیکی در فعالیت های آموزشی و پژوهشی اعضای هیات علمی تا چه حد است؟ ………………………………………………………………………………………………………………………………76

4-2-6- سوال ششم پژوهش: آیا بین میزان کاربرد کتاب های الکترونیکی توسط اعضای هیات علمی دانشگاه­­های دولتی اصفهان در فعالیت های آموزشی و پژوهشی براساس متغیرهای جمعیت شناختی(جنسیت، میزان تحصیلات، کشور محل تحصیل، دانشگاه محل خدمت، رتبه دانشگاهی، سابقه خدمت، و سن) تفاوت وجود دارد؟ ………………………………………….79

4-2-6-1- جنسیت ……………………………………………………………………………………………………………………………………………80

4-2-6-2- میزان تحصیلات ………………………………………………………………………………………………………………………………..82

4-2-6-3-کشور محل تحصیل……………………………………………………………………………………………………………………………..84

4-2-6-4- دانشگاه محل خدمت …………………………………………………………………………………………………………………………86

4-2-6-5- رتبه دانشگاهی ………………………………………………………………………………………………………………………………….88

4-2-6-6- سابقه خدمت ……………………………………………………………………………………………………………………………………91

4-2-6-7- سن ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….101

4-2-7- میزان کاربرد کتاب­های الکترونیکی اعضای هیات علمی دانشگاه­­های دولتی اصفهان در فعالیت های آموزشی و پژوهشی ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 104

4-2-8- میزان کاربرد کتاب­های الکترونیکی اعضای هیات علمی دانشگاه­­های دولتی اصفهان در فعالیت های آموزشی و پژوهشی ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….107

4-3- سوال کلی پژوهش: میزان کاربرد کتاب های الکترونیکی در فعالیت های آموزشی و پژوهشی اعضای هیات علمی دانشگاه های دولتی شهر اصفهان تا چه حد است؟ ………………………………………………………………………………………………108

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..110

5-1- خلاصه موضوع و روش ها ………………………………………………………………………………………………………………………110

5-2- بحث و نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………………………………………..111

5-3- محدودیت های پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………………..119

5-4- پیشنهادهای کاربردی ……………………………………………………………………………………………………………………………….119

5-4-1- پیشنهادهای برخاسته از پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………119

5-5- پیشنهادها برای پژوهش های آینده ……………………………………………………………………………………………………………120

 

پیوست شماره 1: پرسشنامه ……………………………………………………………………………………………………………………………….121

پیوست شماره 2: فرمت های کتاب الکترونیکی ……………………………………………………………………………………………………125

پیوست شماره 3: ابزارهای کتابخوان کتاب الکترونیکی ………………………………………………………………………………………….128

پیوست شماره 4: نرم افزارهای کتابخوان کتاب الکترونیکی ……………………………………………………………………………………136

پیوست شماره 5: ویرایش کتاب های الکترونیکی …………………………………………………………………………………………………140

پیوست شماره 6: منابع رایگان کتاب های الکترونیکی …………………………………………………………………………………………..141

پیوست شماره 7: منابع پولی کتاب های الکترونیکی ……………………………………………………………………………………………..142

پیوست شماره 8: ناشرین کتاب های الکترونیکی ………………………………………………………………………………………………….144

پیوست شماره 9: تصاویر چند نمونه کتابخوان الکترونیکی……………………………………………………………………………………..147

منابع و مآخذ …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..151

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست نمودار

عنوان                                                  صفحه

نمودار 4-1. درصد فراوانی آزمودنی­ها برحسب جنسیت ………………………………………………………………………………………….57

نمودار 4-2. درصد فراوانی آزمودنی­ ها برحسب میزان تحصیلات …………………………………………………………………………….58

نمودار 4-3. درصد فراوانی آزمودنی­ها برحسب کشور محل تحصیل …………………………………………………………………………59

نمودار 4-4. درصد فراوانی آزمودنی­ها برحسب دانشگاه محل خدمت ……………………………………………………………………….60

نمودار 4-5. درصد فراوانی آزمودنی­ها برحسب رتبه دانشگاهی ………………………………………………………………………………..61

نمودار 4-6. درصد فراوانی آزمودنی­ ها برحسب سابقه خدمت ………………………………………………………………………………..62

نمودار 4-7. درصد فراوانی آزمودنی­ ها برحسب سن ……………………………………………………………………………………………..63

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جدول­ها

عنوان                                                  صفحه

جدول3-1. توزیع فراوانی و درصد اعضای هیات علمی دانشگاه های مورد مطالعه………………………………………………………47

جدول 3-2. حجم نمونه به تفکیک دانشگاه های مورد مطالعه ………………………………………………………………………………….48

جدول 3-3. توزیع فراوانی جامعه، نمونه، و پاسخنامه های دریافتی از جامعه پژوهش …………………………………………………49

جدول 3-4. تناظر سؤال­های پرسشنامه با متغیرهای پژوهش …………………………………………………………………………………….50

جدول 3-5. آزمون کمو و بارتلت ………………………………………………………………………………………………………………………..51

جدول 3-6. ماتریس مولفه ………………………………………………………………………………………………………………………………….51

جدول 3-7. ضریب پایایی مولفه‌های کتاب الکترونیکی در فعالیت های آموزشی ……………………………………………………….53

جدول 3-8. ضریب پایایی مولفه‌های کتاب الکترونیکی در فعالیت های پژوهشی ……………………………………………………….53

جدول 4-1. توزیع فراوانی و درصد آزمودنی­ها بر­حسب جنسیت نمونه پژوهش ………………………………………………………..57

جدول4-2. توزیع فراوانی و درصد آزمودنی­ها بر­حسب میزان تحصیلات نمونه پژوهش ……………………………………………..57

جدول4-3. توزیع فراوانی و درصد آزمودنی­ها بر­حسب کشور محل تحصیل……………………………………………………………….58

جدول4-4. توزیع فراوانی و درصد آزمودنی­ها بر­حسب دانشگاه محل خدمت ……………………………………………………………59

جدول4-5. توزیع فراوانی و درصد آزمودنی­ها بر­حسب رتبه دانشگاهی …………………………………………………………………….60

جدول4-6. توزیع فراوانی و درصد آزمودنی­ ها بر­حسب سابقه نمونه پژوهش ……………………………………………………………61

جدول4-7. توزیع فراوانی و درصد آزمودنی­ ها بر­حسب سن نمونه پژوهش ………………………………………………………………62

جدول4-8. نتایج آزمون کولموگروف – اسمیرنف ………………………………………………………………………………………………….63

جدول 4-9. توزیع فراوانی و درصد آزمودنی­ها نسبت به مولفه روش های آگاهی و دستیابی به کتاب الکترونیکی در فعالیت های آموزشی ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..64

جدول 4-10. توزیع فراوانی و درصد آزمودنی­ها نسبت به مولفه روش های آگاهی و دستیابی در فعالیت های پژوهشی…..65

جدول 4-11. نتایج آزمون تك متغیره، مقایسه میانگین با میانگین فرضی (3X=) ……………………………………………………66

جدول 4-12. توزیع فراوانی و درصد آزمودنی­ها نسبت به مولفه روش های استفاده از کتاب الکترونیکی در فعالیت های آموزشی …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….67

جدول 4-13. توزیع فراوانی و درصد آزمودنی­ها نسبت به مولفه روش های استفاده از کتاب الکترونیکی در فعالیت های پژوهشی …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..68

جدول 4- 14. نتایج آزمون  تك متغیره، مقایسه میانگین با میانگین فرضی (3X=) …………………………………………………69

جدول 4-15. توزیع فراوانی و درصد آزمودنی­ها نسبت به مولفه استفاده از متن کتاب الکترونیکی در فعالیت های آموزشی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..69

جدول 4-16. توزیع فراوانی و درصد آزمودنی­ها نسبت به مولفه استفاده از متن کتاب الکترونیکی در فعالیت های پژوهشی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 71

جدول 4- 17. نتایج آزمون  تك متغیره، مقایسه میانگین با میانگین فرضی (3X=) ………………………………………………….72

جدول 4-18. توزیع فراوانی و درصد آزمودنی­ها نسبت به مولفه استفاده از محتوای کتاب الکترونیکی در فعالیت های آموزشی …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….73

جدول 4-19. توزیع فراوانی و درصد آزمودنی­ها نسبت به مولفه استفاده از محتوای کتاب الکترونیکی در فعالیت های پژوهشی …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….74

جدول 4- 20. نتایج آزمون  تك متغیره، مقایسه میانگین با میانگین فرضی (3X=) ………………………………………………….75

جدول 4-21. توزیع فراوانی و درصد آزمودنی­ها نسبت به مولفه تعلیم و یادگیری کتاب الکترونیکی در فعالیت های آموزشی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..76

جدول 4-22. توزیع فراوانی و درصد آزمودنی­ها نسبت به مولفه تعلیم و یادگیری کتاب الکترونیکی در فعالیت های پژوهشی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..76

جدول 4-23. نتایج آزمون تك متغیره، مقایسه میانگین با میانگین فرضی (3X=) …………………………………………………….77

جدول 4-24. مقایسه میانگین نمره مولفه‌های  میزان کاربرد کتاب های الکترونیکی در فعالیت های آموزشی اعضای هیات علمی دانشگاه های دولتی اصفهان …………………………………………………………………………………………………………………………78

جدول 4-25. مقایسه میانگین نمره مولفه‌های  میزان کاربرد کتاب های الکترونیکی در فعالیت های پژوهشی اعضای هیات علمی دانشگاه های دولتی شهر اصفهان ………………………………………………………………………………………………………………….78

جدول 4-26. آماره آزمودنی‌ها برحسب جنسیت با توجه به مولفه­های پژوهش در فعالیت های آموزشی ……………………….80

جدول 4-27. آماره آزمودنی‌ها برحسب جنسیت با توجه به مولفه­های پژوهش در فعالیت های پژوهشی……………………….81

جدول 4-28. آماره آزمودنی‌ها برحسب میزان تحصیلات با توجه به مولفه­های کاربرد پژوهش در فعالیت های آموزشی ….82

جدول 4-29. آماره آزمودنی‌ها برحسب میزان تحصیلات با توجه به مولفه­های پژوهش در فعالیت های پژوهشی…………….83

جدول 4-30. آماره آزمودنی‌ها برحسب کشور محل تحصیل با توجه به مولفه­های پژوهش در فعالیت های آموزشی………..84

جدول 4-31. آماره آزمودنی‌ها برحسب کشور محل تحصیل با توجه به مولفه­های پژوهش در فعالیت های پژوهشی ………85

جدول 4-32. آماره آزمودنی‌ها برحسب دانشگاه محل خدمت با توجه به مولفه­های پژوهش در فعالیت های آموزشی………86

جدول 4-33. آماره آزمودنی‌ها برحسب دانشگاه محل خدمت با توجه به مولفه­های پژوهش در فعالیت های پژوهشی……..87

جدول 4-34. آماره آزمودنی‌ها برحسب رتبه دانشگاهی با توجه به مولفه­های پژوهش در فعالیت های آموزشی ………………88

جدول 4-35. آماره آزمودنی‌ها برحسب رتبه دانشگاهی با توجه به مولفه­های پژوهش در فعالیت های پژوهشی………………89

جدول 4-36. آماره آزمودنی‌ها برحسب سابقه خدمت در کتابخانه با توجه به مولفه­های پژوهش در فعالیت های آموزشی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 91

جدول 4-37. مقایسه زوجی اختلاف میانگین نمره مولفه های روش های آگاهی و دستیابی به کتاب الکترونیکی، روش های استفاده از کتاب الکترونیکی، استفاده از متن کتاب الکترونیکی، و تعلیم و یادگیری کتاب الکترونیکی با توجه به سابقه خدمت در فعالیت های آموزشی……………………………………………………………………………………………………………………………………….93

جدول 4-38. آماره آزمودنی‌ها برحسب سابقه خدمت در کتابخانه با توجه به مولفه­های  پژوهش در فعالیت های پژوهشی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..96

جدول 4-39. مقایسه زوجی اختلاف میانگین نمره روش های آگاهی و دستیابی به کتاب الکترونیکی، روش های استفاده از کتاب الکترونیکی، و استفاده از متن کتاب الکترونیکی با توجه به سابقه خدمت در فعالیت های پژوهشی………………………..98

جدول 4-40. آماره آزمودنی‌ها برحسب سن در کتابخانه با توجه به مولفه­های پژوهش در فعالیت های آموزشی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………101

جدول 4-41. مقایسه زوجی اختلاف میانگین نمره استفاده از متن کتاب الکترونیکی،  استفاده از محتوای کتاب الکترونیکی، تعلیم و یادگیری کتاب الکترونیکی با توجه به سن در فعالیت های آموزشی …………………………………………………………….103

جدول 4-42. آماره آزمودنی‌ها برحسب سن در کتابخانه با توجه به مولفه­های  پژوهش در فعالیت های پژوهشی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………105

جدول 4-43. مقایسه زوجی اختلاف میانگین استفاده از متن کتاب الکترونیکی، و تعلیم و یادگیری کتاب الکترونیکی با توجه به سن در فعالیت های پژوهشی…………………………………………………………………………………………………………………………..107

جدول 4- 44. نتایج آزمون  تك متغیره، مقایسه میانگین با میانگین فرضی (3X=) ………………………………………………..108

 

 

 

 

 

فصل اول        

کلیات پژوهش

 

 

 

 

مقدمه

    رشد و گسترش فناوری های اطلاعات و ارتباطات باعث تغییرات عمده ای در ارتباطات بین اشخاص، شکل گِیری ساختار ها و روند اطلاع یابی در افراد جامعه شده است. خواندن به منظور همگام شدن  با دانش نوین جهان متحول در عصر فناوری برای تمام افراد مهم تلقی می شود.امروزه میزان گرایش افرادبه مطالعه نقش مهمی در پیشرفت و توسعه جامعه دارد. در این راستا نحوه افکارو اندیشه های انسان طوری است که ممکن است خواندن یک کتاب،پایه اندیشه ها و افکار انسان را بر مبنای جدیدو یا در مسیر خاصی قرار دهد و چه بسا ممکن است کتابی مسیر سرنوشت میلیون ها انسان را در راه خاصی قرار دهد.

    با تحولاتی  که در دهه های پایانی قرن بیستم به وقوع پیوست و رسانه های  جدیدی در قالب الکترونیکی ظهور یافت (بابائی، 1382). نشر الکترونیکی به منزله یکی از جلوه های فناوری اطلاعات و اینترنت  از مهمترین محمل های  دوران معاصر  گردید که انقلابی اساسی در عرصه اطلاع رسانی به وجود آورده است. این باور که حضور هر رسانه جدید ممکن است تهدیدی برای وضعیت کنونی و رسانه های قبلی و ارزش آن ها باشد از موضوعات مورد توجه تلقی می شود، تفکری که امکان هرگونه ابتکار در بهره‌جویی و استفاده از رسانه های نو را از افراد سلب کرده و در عین حال در فراگیری تاثیر رسانه مزبور نیز هیچ گونه اثری نخواهد داشت. باید با ورود هر رسانه با نگاه واقع بینانه به آن، نه آن را به صورت کامل حذف کرد و نادیده گرفت و نه تسلیم محض آن شد و دیگر رسانه ها را کنار گذاشت. این مسئله که رسانه ها صرفاَ ابزار و عامل اطلاعات بوده و هرچه تنوع آن ها بیشتر باشد، قدرت انتخاب انسان نیز افزایش خواهد یافت، یک واقعیت است. یکی از این رسانه های جدید نشر الکترونیک است، که نسبت به نشر مواد مکتوب با اقبال همراه بود و کاربران به استفاده از آن ها روی آورده و کتابخانه ها به تهیه آن رغبت بیشتری نشان می دهند. از قالب های نشر الکترونیکی، کتاب های الکترونیکی است که دارای نقاط قوت و طبیعتاً ضعف می باشند. در این فصل به شرح و بیان مسئله، اهداف، اهمیت و ضرورت، کاربرد نتایج، سوال های پژوهش، و تعریف اجزای پژوهش مبادرت خواهد شد.

1-1-­ شرح و بیان مسئله پژوهش

کتاب های الکترونیکی امروزه پیشرفت های بسیاری را با حضور فناوری های جدید بدست آورده، به گونه ای که رائو[1](2001) بیان داشته مهمترین پیشرفت دوران حاضر در حوزه نوشتاری بعد از گوتنبرگ، کتاب الکترونیکی[2] است.

پیشرفت نسخه های الکترونیکی از کتاب چاپی می تواند به عنوان بخشی از پدیده نشر الکترونیک که از دهه 1960 آغاز شد، به نظر آید. واژه کتاب الکترونیکی به وسیله وان دام[3] در طول دهه 1960 در دانشگاه براون در جزیره رودآیلند( نیوانگلند از ایالت های آمریکا)، زمانی که بر نظام های فرامتنی مطالعه می شد، مطرح گردید. اما نخستین بار ایده مزبور در سال 1945 به ماشین ممکس بوش مطرح گردید. ممکس ابزاری است که یک شخص در آن همه متون، یادداشت ها، و مکتوبات خود را ذخیره می کند. این ابزار به گونه ای خودکار شده که می تواند با انعطاف پذیری و سرعت بالا مورد استفاده واقع شود. این وسیله دارای حافظه بزرگی برای ذخیره اطلاعات است. به یقین ایده ممکس، ادغام انواع منابع را دربرداشت و بسیار شبیه کتاب های الکترونیکی امروزی است(عرب انصاری، 1390).

    رائو (2003) تعریفی عام از کتاب الکترونیکی ارائه داده است: کتاب الکترونیکی، کتابی است که به شکل رقومی( دیجیتالی) درآمده و قابل خواندن با رایانه است. این نوع کتاب به صورت پیوسته[4] از طریق شبکه اینترنت یا بر روی دیسک فشرده ارائه می شود. ویژگی هایی مانند پیوندهای فرامتنی، عملگرهای جستجو، ارجاع های درون متنی و قابلیت چندرسانه ای می توانند به این نوع کتاب اضافه شوند( رائو، 2003).

در مفهومی آشکار پدیده کتاب الکترونیکی به خواننده اجازه می دهد به جای مراجعه مستقیم به کتابفروشی، کتاب را از طریق رایانه شخصی خریداری نموده و یا حتی متن آن را ببیند، و اگر خواست نسخه ای از آن را بر روی ابزارهای اطلاعاتی نظیر دیسکت، دیسک فشرده[5]، دی وی دی[6]، و یا کاغذ ضبط کند یا به سخت افزار انتقال دهد، که این امر بر اقتصاد کتاب تاثیر فراوان خواهد داشت( آذرنگ، 1381).

در صورتی که در جهان روز به روز بر نشر کتاب الکترونیکی افزوده شده و از لحاظ قیمت تهیه کتاب الکترونیکی مقرون به صرفه تر از کتاب های چاپی است و از لحاظ محتوا و ماهیت اطلاعاتی کتاب الکترونیکی همانند کتاب چاپی هستند و  بعضی از کتاب ها فقط به صورت الکترونیکی وجود دارند. با این حال در مراکز اطلاعاتی عموم افراد خواستار استفاده از کتب چاپی بوده و حتی کتاب الکترونیکی را به صورت چاپی تهیه می کنند.

در دنیای امروز اطلاعات نقش کلیدی را در جهان ایفا کرده و بخش جدایی ناپذیر همه فعالیت‌های بشر به شمار می رود. همچنین در کار پژوهش و آموزش اهمیت حیاتی و ضروری دارد. بر این اساس نیاز افراد به اطلاعات، روز به روز بیشتر و متنوع تر شده و به طور مرتب این نیاز تغییر می کند. به عقیده کرافورد[7] برحسب نوع کار، سابقه، تجربه کاری، رشته تحصیلی، و زمینه شغلی نیاز اطلاعاتی افراد متفاوت است( آذرنگ و عینی، 1383). از این نوع گروه های شغلی، اعضای هیات علمی دانشگاه ها می باشند.

دانشگاه‌ها نقش های کلیدی متفاوتی برعهده دارند: 1. نقش آموزشی، 2. نقش پژوهشی. نقش آموزشی مصرف کننده اطلاعات است و در نهایت به تولید اطلاعات منجر می شود. اما وظیفه پژوهشی دانشگاه ها، تولید اطلاعات مورد نیاز و حل مسائل موجود در جامعه است. با توجه به پیوند کیفیت آموزش و کم و کیف پژوهش، تولید اطلاعات علمی یکی از وظایف اصلی اعضای هیات علمی هر دانشگاه به حساب می آید.

هر عضو هیات علمی جهت آموزش و پژوهش خود از رسانه های متفاوتی بهره جویی می کند:

ارتباط مستقیم و رو در رو؛
نوشتار یا متن؛
صوت؛
تصویر؛
و چندرسانه ای های دیجیتالی.
به استثنای رسانه ارتباط مستقیم و رو در رو، بقیه با فناوری های متفاوتی استفاده می شوند. نوشتار با فناوری چاپ، رایانه و تلویزیون در شکل زیر نویس انتشار می یابد. تصاویر ضبط شده بر نوارهای ویدئو و دیسک فشرده می تواند به وسیله تلویزیون یا اینترنت استفاده گردد. چند رسانه ای های دیجیتالی نیز به وسیله اینترنت، ماهواره یا در قالب لوح های فشرده به کار گرفته می شوند( بینز و پول،1388). یکی از انواع این فناوری ها کتاب الکترونیکی است که جهت آموزش و پژوهش می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

با توجه به موارد ذکر شده در این پژوهش می خواهیم بدانیم که میزان کاربرد کتاب الکترونیکی را در فعالیت های آموزشی و پژوهشی از دیدگاه اعضای هیات علمی دانشگاه اصفهان، دانشگاه صنعتی اصفهان، و دانشگاه علوم پزشکی اصفهان تا چه حد است؟. علاوه بر این، آیا تفاوتی بین نظرات اعضای هیات علمی دانشگاه اصفهان، دانشگاه صنعتی اصفهان، و دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در خصوص میزان بکارگیری کتاب های الکترونیکی در فعالیت های آموزشی و پژوهشی براساس متغیرهای جمعیت شناختی(جنسیت، میزان تحصیلات، کشور محل تحصیل، دانشگاه محل خدمت، رتبه دانشگاهی، سابقه خدمت، و سن) وجود دارد؟.

1-2-­ اهداف پژوهش

هدف کلی

  تعیین میزان کاربرد کتاب های الکترونیکی در فعالیت های آموزشی و پژوهشی از دیدگاه اعضای هیات علمی دانشگاه های دولتی اصفهان.

هدف‌های ویژه و جزئی

تعیین میزان کاربرد روش های آگاهی و دستیابی به کتاب های الکترونیکی در فعالیت های آموزشی و پژوهشی اعضای هیات علمی دانشگاه های دولتی اصفهان؛
تعیین میزان کاربرد روش های استفاده از کتاب های الکترونیکی در فعالیت های آموزشی و پژوهشی اعضای هیات علمی دانشگاه های دولتی اصفهان؛
تعیین میزان کاربرد استفاده از متن کتاب های الکترونیکی در فعالیت های آموزشی و پژوهشی اعضای هیات علمی دانشگاه های دولتی اصفهان؛
تعیین میزان کاربرد استفاده از محتوای کتاب های الکترونیکی در فعالیت های آموزشی و پژوهشی اعضای هیات علمی دانشگاه های دولتی اصفهان؛
تعیین میزان کاربرد تعلیم و یادگیری کتاب های الکترونیکی در فعالیت های آموزشی و پژوهشی اعضای هیات علمی دانشگاه های دولتی اصفهان؛
تعیین تفاوت بین میزان کاربرد کتاب های الکترونیکی اعضای هیات علمی دانشگاه­­های دولتی اصفهان در فعالیت های آموزشی و پژوهشی براساس متغیرهای جمعیت شناختی(جنسیت، میزان تحصیلات، کشور محل تحصیل، دانشگاه محل خدمت، رتبه دانشگاهی، سابقه خدمت، و سن).
1-3-­ اهمیت و ضرورت انجام پژوهش

استفاده از منابع الکترونیکی از جمله کتب الکترونیکی در کتابخانه های دانشگاهی، رشد عظیمی را در سطح دانشگاه ها به ارمغان آورده است.

بنابراین میزان کاربرد کتاب های الکترونیکی در فعالیت های آموزشی و پژوهشی اعضای هیات علمی دانشگاه های دولتی استان اصفهان ضرورت دارد. این که افراد در مواجهه با کتاب الکترونیکی از چه روش هایی برای به دست آوردن آن استفاده می کنند، دلایل استفاده از این کتاب ها چیست. فهم این مسائل به کارایی کتابخانه ها در فعالیت های پژوهشی و آموزشی و ارائه خدمات بهتر به نیازهای کاربران کمک خواهد کرد.

با توجه به نوآوری های فناوری در اجزاء وسائلی که خواندن و مطالعه را دربرگرفته، بررسی کتاب های الکترونیکی به منزله ابزاری مدرن می تواند زمینه های یادگیری را ارتقاء بخشیده و به نحو طبیعی کمک درخور و شایسته ای به موضوع آموزش و پژوهش نماید. بر این مبنا توجه به فعالیت های آموزشی و پژوهشی اعضای هیات علمی در زمینه استفاده از کتاب الکترونیکی از زمینه های قابل توجه در عرصه علمی محسوب می شود.

با در نظر گرفتن بودجه محدود کتابخانه ها و حجم انبوه اطلاعات، کتابخانه ها سعی دارند مجموعه مناسب و متناسب با جامعه استفاده کننده خود که همان اعضای هیات علمی و دانشجویان می باشند، را تهیه نمایند. این مشکل باعث می شود که کتابداران در تلاش برای تهیه مجموعه ای روزآمد و مناسب باشند. یکی از این مجموعه ها، کتاب الکترونیکی می باشد که در حال حاضر مورد توجه کتابداران قرار گرفته است.  با توجه به جستجوهای صورت گرفته، پژوهش های مرتبط با کتاب الکترونیکی در کشور ما ناچیز است و به طور کلی مقالاتی که در این حوزه انتتشار یافته، به ارائه تعریف ها و توصیف هایی مرتبط با این حوزه پرداخته اند. از آنجا که پژوهشی در زمینه میزان کاربرد کتاب های الکترونیکی در فعالیت های آموزشی و پژوهشی محققین مختلف در ایران انجام نگرفته است؛ این پژوهش در نظر دارد با بررسی گروهی از محققین که اعضای هیات علمی دانشگاه ها می باشند، به بررسی میزان کاربرد کتب الکترونیکی در فعالیت های آموزشی و پژوهشی این افراد بپردازد و در عین حال به بیان راهکارهای مناسبی جهت بهبود مجموعه کتابخانه ها و اصول انتخاب این منابع در دانشگاه ها بپردازد.

1-4-­ کاربرد نتایج پژوهش

کاربرد تحقیق حاضر برای کتابخانه­های دانشگاهی کشور و استان به قرار ذیل است:

با انجام چنین تحقیقاتی به نقاط قوت و ضعف در استفاده از کتاب های الکترونیکی در فعالیت های آموزشی و پژوهش پی برده، می توان راهکارهایی در راستای نقاط قوت آن ارائه نمود.
با شناسایی دیدگاه اعضای هیات علمی می توان سیاست های بلند مدت، میان مدت، و یا کوتاه مدت را برای توسعه و بهینه سازی کتاب الکترونیکی و آموزش استفاده از آن جهت دستیابی به اهداف نهایی کتابخانه ها به نحو مطلوب تدوین کرد.
1-5- سؤال­های پژوهش

سؤال اصلی پژوهش

میزان کاربرد کتاب های الکترونیکی در فعالیت های آموزشی و پژوهشی اعضای هیات علمی دانشگاه های دولتی اصفهان تا چه حد است؟

سؤال­های پژوهش

میزان کاربرد روش های آگاهی و دستیابی به کتاب الکترونیکی در فعالیت های آموزشی و پژوهشی اعضای هیات علمی تا چه حد است؟
میزان کاربرد روش های استفاده از کتاب الکترونیکی در فعالیت های آموزشی و پژوهشی اعضای هیات علمی تا چه حد است؟
میزان کاربرد استفاده از متن کتاب الکترونیکی در فعالیت های آموزشی و پژوهشی اعضای هیات علمی تا چه حد است؟
میزان کاربرد استفاده از محتوای کتاب الکترونیکی در فعالیت های آموزشی و پژوهشی اعضای هیات علمی تا چه حد است؟
میزان کاربرد تعلیم و یادگیری کتاب الکترونیکی در فعالیت های آموزشی و پژوهشی اعضای هیات علمی تا چه حد است؟
آیا بین میزان کاربرد کتاب های الکترونیکی توسط اعضای هیات علمی دانشگاه­­های دولتی اصفهان در فعالیت های آموزشی و پژوهشی براساس متغیرهای جمعیت شناختی(جنسیت، میزان تحصیلات، کشور محل تحصیل، دانشگاه محل خدمت، رتبه دانشگاهی، سابقه خدمت، و سن) تفاوت وجود دارد؟
1-6-­ تعریف اجزاء مسئله

کتاب الکترونیکی: در این پژوهش منظور از کتاب الکترونیکی، کتاب های الکترونیکی دانشگاهی است که بر روی محمل های فیزیکی نظیر لوح فشرده و یا از طریق شبکه اینترنت بر روی وب سایت ها یا از طریق پایگاه های اطلاعاتی، و یا کتابخوان ها قابل دسترس اند. هم چنین شامل کتاب های چاپی که به وسیله عملیات رقومی سازی تبدیل به کتاب های الکترونیک شده اند( فهیمی فر،1388). در این پژوهش نیز از این تعریف استفاده گردیده شده است.

کاربران: در این پژوهش، منظور از کاربران، اعضای هیات علمی کلیه رشته ها در دانشگاه‌های اصفهان، صنعتی اصفهان، و علوم پزشکی اصفهان است که به عنوان نمونه در این پژوهش شرکت نموده اند.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل دوم

 مبانی نظری و ادبیات پژوهش

 

 

 

 

مقدمه

در تاریخ علم از اختراع رایانه، ترانزیستورها، و  اینترنت به عنوان فصل های انقلابی یاد شده است. با رواج روزافزون تاثیر رایانه در مسایل روزمره، جهان با سرعت فزاینده ای به دنیای الکترونیک و دیجیتال تبدیل می شود. کتاب، چاپ، و نشر نیز از این راه باز نمانده و ظهور نشر الکترونیک این صنعت را دستخوش تحولی عظیم کرده است. رشد فزاینده حجم اطلاعات قابل دسترس از طریق محیط وب و اینترنت و افزایش تعداد کاربران در دهه اخیر، میزان استفاده از آن را به عنوان یکی از قدرتمند ترین شکل‌های تبادل اطلاعات در بین کاربران نشان می دهد.

مهمترین توسعه در جهان نوشتاری، بعد از دوران گوتنبرگ[8]، کتاب های الکترونیکی هستند. به عقیده اسکایلر[9] دلیل ماهوی کتاب های الکترونیکی، تلاش در حذف کاغذ از فرآیند چاپ است تا ضمن کاهش در هزینه ها، منافع نویسنده، و ناشر افزایش یابد( زال زاده، 1383، ص 49).

کتاب الکترونیکی پدیده ای کاملاً مدرن بوده که نظام آموزشی و اطلاع رسانی را با دگرگونی های اساسی مواجه ساخته است. کتاب الکترونیکی[10] به مرور در بازار کتاب جایگاه شایسته ای پیدا می کند.

در این فصل ابتدا مبانی نظری پژوهش در خصوص کتاب الکترونیکی، ویژگی ها، معایب و مزایای این منبع شرح داده خواهد شد و سپس درباره نقش کتاب الکترونیکی و تاثیرگذاری آن در فعالیت های علمی و پژوهشی اعضای هیات علمی توضیح داده می شود. در انتهای فصل نیز پیشینه ای از بررسی های انجام شده در این مورد آورده خواهد شد.

2-1- تعریف کتاب الکترونیکی

كتاب الكترونیكی، پدیده‌ای تازه در بین مواد خواندنی است که بر مطالعه تاثیری چشمگیر گذاشته است. كتاب های الكترونیكی صرفاً نسخه‌ الكترونیكی مطالب مكتوب نبوده، بلكه می‌توانند علاوه بر متن، صوت، تصاویر، و تصاویر متحرک و … را نیز شامل شوند. به علاوه، در قالب فایل هایی كه توسط یك رایانه اجرا شده، مانند فایل های پی دی اف[11]، اچ تی ام ال[12]، ورد[13] ، و فایل های اجرایی ای ایکس ای[14] درآیند. البته درباره تعریف كتاب الكترونیكی توافق عمومی وجود ندارد، لذا در این بخش دیدگاه های متفاوت را درباره تعریف كتاب الكترونیكی مورد بررسی قرار می‌دهیم( یعقوبی،1381).

چن کتاب الکترونیکی را از چهار جنبه رسانه، دستگاه، تحویل، و محتوا تعریف می کند. این موارد به قرار زیر است:

رسانه: بیشتر نوشتجات، کتاب الکترونیکی را نوع دیگری از کتاب، در قالب رسانه ای الکترونیکی یا دیجیتالی معرفی می کنند.
دستگاه: کتاب الکترونیکی کتابی است که با بهره گرفتن از دستگاه یا ابزاری ویژه خوانده می شود. این دستگاه از نرم افزار و سخت افزار رایانه ای تشکیل شده است.
تحویل: کتاب الکترونیکی کتابی است که در یک وب سایت منتشر شده یا به صورت مستقیم از طریق یک شبکه رایانه ای تحویل داده می شود.
محتوا: محتوای کتاب های الکترونیکی با توجه به امکان کاربرد قابلیت های فناوری اطلاعات به قسمی متفاوت از کتاب های کاغذی است. از این گذشته این نوع کتاب ها برای ارائه و توزیع، وابسته به شیء فیزیکی نیستند( عرب انصاری، 1390).
آرمسترانگ[15]، ادوارد[16]، و لانسدال[17]( 2002) کتاب الکترونیکی را این گونه تعریف کرده اند: ” هر متن الکترونیکی بدون توجه به اندازه قلم مورد استفاده یا حروف چینی متون آن، به استثنای نشریات علمی، که به صورت الکترونیکی بر هر وسیله ای که دارای صفحه نمایش است موجودند”( لوسی، 1388، ص2).

رائو (2003) تعریف عام از کتاب الکترونیکی ارائه داده است: کتاب الکترونیکی، کتابی است که به شکل رقومی( دیجیتالی) درآمده و قابل خواندن با رایانه است. این نوع کتاب به صورت پیوسته[18] از طریق شبکه اینترنت یا بر دیسک فشرده ارائه می شود. ویژگی هایی مانند پیوندهای فرامتنی، عملگرهای جستجو، ارجاع های درون متنی، و قابلیت چندرسانه ای می توانند به این نوع کتاب اضافه شوند( رائو، 2003).

بنت و لاندونی[19](2005) ابتدا تعریفی از کتاب را بیان کرده اند:” کتاب به صورت عام به این مفهوم است که محیطی برای تبادل اطلاعات بوده که اطلاعات مزبور شامل واقعیت ها، مطالب و مواد آموزشی، و یا داستان است. کتاب الکترونیکی همان کتاب است که به صورت الکترونیکی عرضه شده و دارای قابلیت هایی نظیر مرور[20]، جست و جو[21]، اقتباس کردن[22]، مقایسه و ارزیابی اطلاعات ارائه شده توسط کتاب الکترونیکی می باشد”( بنت، 2005، ص10).

شبکه فناوری کسب و کار[23] درباره کتاب های الکترونیکی تعریفی فنی را ارائه داده:”کتاب های الکترونیکی دستگاه های رایانه دستی، دارای صفحه نمایش با وضوح بالا، نور پشت صفحه، و باطری هایی با عمر طولانی هستند، که به عنوان ابزار ذخیره سازی برای متون مختلف، مانند دستنامه های فنی به کار می روند. این متون می توانند به آسانی به صورت رقومی در اینترنت قرار گیرند”( فهیمی فر،1387، ص 55).

فرهنگ لغت وبستر[24] ( 2011) کتاب الکترونیکی را چنین تعریف می کند: کتاب الکترونیکی یا از ابتدا به صورت الکترونیکی نوشته شده یا به فرمت دیجیتال تبدیل شده تا قابلیت نمایش بر روی صفحه رایانه یا کتابخوان های دستی را داشته باشد.

در دایره المعارف بریتانیکا[25](2011) آمده است: کتاب الکترونیکی یک فایل الکترونیکی شامل متن یا تصویر است که به صورت الکترونیکی توزیع می شود و بر صفحه نمایش شبیه کتاب چاپی است. کتاب های الکترونیکی را از تبدیل کتاب های چاپی به فرمت های قابل دانلود به راحتی می توان ایجاد کرد و خواندن آن نیز بر صفحه نمایش راحت می باشد. حالت دیگر این است که به صورت الکترونیکی از ابتدا ایجاد شده باشد.

تعریف دانشنامه آزاد ویکی پدیا(2011) درباره کتاب الکترونیکی به این مضمون است: کتاب الکترونیکی، جریده ای به صورت رقومی( دیجیتالی) و به اندازه کتاب است که شامل تصویر، عکس، و یا هر دو است. در رایانه تولید و منتشر شده و بر رایانه و سایر وسایل الکترونیکی قابل خواندن است. گاهی مواقع کتاب چاپی را به صورت الکترونیکی نیز ایجاد می کنند.

[1] .Rao

[2] . ebook or electronic book

[3] . Van Dam

[4] . online

[5] . Compact Disc

[6] . DVD

[7] . Crawford

[8]. Gutenberg

[9]. Schuyler

فقهای امامیه  بر این موضوع اتفاق نظر دارند و قصد را از شرایط اصلی صحت ایقاع طلاق می‌دانند.[3]

اما مذهب حنفیه اجرای صیغه طلاق را حتی به صورت هزل موجب صحت ایقاع طلاق می‌داند. بنابریان اگر صیغه طلاق حتی به صورت هزل جاری شود، صحیح است.[4]

گفتار سوم: طلاق بالغ مجنون    

در خصوص طلاق شخص بالغ فاسد العقل، امامیه قائل به صحت طلاق ولی هستند. یعنی ولی می‌تواند با رعایت مصلحت از طرف مجنون صیغه طلاق را اجرا نماید.[5]

ماده1137 می‌گوید: «ولی مجنون دائمی میتواند در صورت مصلحت مولی علیه زن او را طلاق دهد.

ولی مذهب حنفیه با این موضوع مخالف هستند و طلاق بالغ فاسد العقل را از وظایف حاکم اسلامی می‌دانند».[6]

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                      صفحه

چکیده…………………………………………………………………………………………………………….. و

فصل اول : کلیات تحقیق

1-1) مقدمه……………………………………………………………………………………………………… 2

1-2) بیان مساله………………………………………………………………………………………………… 2

1-3) اهمیت و ضرورت تحقیق……………………………………………………………………………. 4

1-4) اهداف تحقیق ………………………………………………………………………………………….. 4

1-5) چارچوب نظری ………………………………………………………………………………………. 6

1-6) سوالات تحقیق………………………………………………………………………………………….. 6

1-7)تعاریف نظری و عملیاتی متغیرهای تحقیق………………………………………………………… 6

1-8)قلمرو تحقیق……………………………………………………………………………………………… 8

1-8-1) قلمرو موضوعی…………………………………………………………………………………….. 8

1-8-2) قلمرو مکانی…………………………………………………………………………………………. 8

1-8-3) قلمرو زمانی…………………………………………………………………………………………. 8

فصل دوم : ادبیات و پیشینه تحقیق

بخش اول: ارزیابی عملکرد

2-1) مقدمه …………………………………………………………………………………………………….. 10

2-2) عملکرد سازمانی ………………………………………………………………………………………. 10

2-3) عوامل موثر بر عملکرد سازمانی…………………………………………………………………….. 12

2-3-1) محیط بیرونی ……………………………………………………………………………………….. 12

2-3-2)محیط درونی ………………………………………………………………………………………… 13

2-3-3) دستاوردها …………………………………………………………………………………………… 14

2-4) ارزیابی عملکرد…………………………………………………………………………………………. 15

2-5) رویکرد های اندازه گیری عملکرد …………………………………………………………………. 17

2-6) روش های ارزیابی عملکرد…………………………………………………………………………….. 17

2-7) فرایند ارزیابی عملکرد ……………………………………………………………………………….. 20

2-8) چالش های ارزیابی عملکرد ………………………………………………………………………… 20

2-9) مزایای نظام ارزیابی عملکرد ………………………………………………………………………… 21

2-9-1) برای سازمان ………………………………………………………………………………………… 21

2-9-2) برای ارزیابی کننده………………………………………………………………………………….. 21

2-9-3) برای ارزیابی شونده………………………………………………………………………………… 22

2-10)مدل ناپارامتریک تحلیل پوششی داده در ارزیابی عملکرد و بررسی کارایی ……………. 22

2-10-1) تحلیل پوششی داده ها DEA ………………………………………………………………… 23

2-10-2) مدلهای پایه ای تحلیل پوششی داده­ها………………………………………………………… 25

2-10-2-1) مدل CCR……………………………………………………………………………………… 25

مدل نسبت CCR……………………………………………………………………………………………… 25

مدل CCR ورودی محور ………………………………………………………………………………….. 28

مدل CCR خروجی محور………………………………………………………………………………….. 29

2-10-2-2) مدل BCC ……………………………………………………………………………………… 30

2-10-2-3)مدل اندرسن – پیترسن ( (AP……………………………………………………………….. 31

بخش دوم: معرفی سازمان تامین اجتماعی و جایگاه آن در ارتقاء سلامت کشور

2-11) معرفی سازمان تامین اجتماعی ……………………………………………………………………. 31

2-12) خدمات و حمایتهای سازمان ……………………………………………………………………… 33

2-12-1) تعهدات و خدمات حمایتی ……………………………………………………………………. 34

2-12-2) خدمات درمانی …………………………………………………………………………………… 34

2-13) پیشینه پژوهش……………………………………………………………………………………….. 36

الف) مطالعات داخلی…………………………………………………………………………………………. 36

ب) مطالعات خارجی…………………………………………………………………………………………. 39

2-14) خلاصه فصل………………………………………………………………………………………….. 41

فصل سوم : روش اجرای تحقیق

3-1) مقدمه …………………………………………………………………………………………………….. 43

3-2) روش تحقیق…………………………………………………………………………………………….. 43

3-3) جامعه آماری…………………………………………………………………………………………….. 44

3-4) روش گردآوری اطلاعات…………………………………………………………………………….. 44

3-5) روش تجزیه و تحلیل اطلاعات…………………………………………………………………….. 44

3-5-1)مدل مورد استفاده…………………………………………………………………………………… 45

3-5-2) تعیین و تبیین شاخص‌ها………………………………………………………………………….. 45

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

4-1) مقدمه……………………………………………………………………………………………………… 48

4-2) ساماندهی داده ها و اطلاعات……………………………………………………………………….. 48

4-3) بخش دوم بررسی نتایج………………………………………………………………………………. 50

4-3-1) بررسی نتایج با مدل CCR-I……………………………………………………………………. 55

مجموعه مرجع…………………………………………………………………………………………. 56

رتبه بندی بر اساس کارایی………………………………………………………………………….. 58

بررسی علل کارآمدی شعب کارآمد و ناکارآمدی شعب ناکارآمد…………………………… 61

بررسی کارایی مقیاس ……………………………………………………………………………….. 64

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1) مقدمه……………………………………………………………………………………………………… 68

5-2) پاسخ به پرسشهای پژوهش………………………………………………………………………….. 69

پرسش اصلی……………………………………………………………………………………………. 69

پرسشهای فرعی ……………………………………………………………………………………… 69

5-3) پیشنهادآتی بر مبنای یافته های پژوهش…………………………………………………………… 71

5-4) پیشنهادها برای تحقیقات آتی……………………………………………………………………….. 72

5-5) محدودیتهای تحقیق……………………………………………………………………………………. 72

منابع………………………………………………………………………………………………………………. 73

چکیده

امروزه تمامی مدیران در همه سازمانها خواستار استفاده بهینه از امکانات و ظرفیتهای موجود در بخشهای مختلف می باشند. بنابراین وجود مدلی به منظور ارائه بازخور در راستای بهبود شعب مختلف سازمانها و دستیابی به ابزاری جهت برآوردن این نیاز مدیران، بسیار ضروری و منطقی به نظر می رسد. در راستای ضرورت فوق، سازمان تامین اجتماعی استان گیلان به عنوان نمونه آماری انتخاب و با بهره گرفتن از روش تحلیل پوششی داده ها (DEA) کارایی شعب آن مورد بررسی قرار خواهد گرفت. تا ضمن ارزیابی عملكرد شعب آن، شعب کارا و نا کارا تعیین و راهکارهایی جهت بهبود عملكرد شعب ناكارا و تقویت هرچه بیش تر شعب كارا تدوین شود. جهت بررسی کارایی نهاده های منابع انسانی و مساحت زیر بنای مورد استفاده و درصد ارسال لیست حق بیمه به كارگاه فعال، نسبت آراء تائید شده صادره به پرونده های رسیدگی شده هیئت بدوی تشخیص مطالبات، نسبت وصولی حق بیمه به بودجه مصوب ابلاغی، نسبت پرونده های مختومه به كلاسه فعال اجراییات، نسبت بیمه صاحبان حرف مشاغل آزاد، اختیاری و خاص به كادر امور بیمه شدگان با بهره گرفتن از مدل CCR ورودی محور از طریق نرم افزار DEA-Master مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد که 4 شعبه از 21 شعبه مورد بررسی کارا و 17 شعبه ناکارا بوده اند. لازم به ذکر است که میانگین کارایی فنی آنها 59.22 و میانگین کارایی مقیاس شعب مورد بررسی نیز 86 درصد بوده است.

کلید واژه­ها: کارایی، ارزیابی عملکرد، تحلیل پوششی داده ها،تامین اجتماعی استان گیلان

مقدمه
امروزه اوضاع حاکم بر بازارهای جهانی، محدودیت منابع، رقابتهای بسیار فشرده، و… سازمانها را به سوی اتخاذ راهبردهای مناسب سوق داده است. بطوریکه مدیران و تصمیم گیران سازمان ها، خواستار استفاده بهینه از امكانات و ظرفیت های موجود در بخش های مختلف می باشند. بنابراین ارزیابی عملکرد به منظور ارائه بازخورد در راستای بهبود عملكرد شعب مختلف سازمان ها و دستیابی به ابزاری جهت برآوردن این نیاز مدیران، بسیار ضروری و منطقی به نظر می رسد. از این رو ارزیابی عملكرد و بهره وری در دهه­های اخیر مورد توجه بسیار قرار گرفته است. متدها و تكنیكهای بسیاری جهت ارزیابی عملكرد ایجاد شده است كه هر كدام مجموعه ای از شاخص ها را جهت ایجاد توازن در دیدگاه­های سنتی و تك بعدی به عملكرد معرفی می نمایند. اما علی رغم تمامی این پیشرفتها در ارزیابی عملكرد، بسیاری از سازمانها همچنان بر شاخصهای عملكرد سنتی و مالی متكی هستند.(Tangen ,et al, 2004). سازمان تامین اجتماعی نیز محق و علاقه مند است كه در راستای ضرورت فوق، سعی و تلاشی در به كارگیری مدلی مناسب جهت ارزیابی عملكرد شعب خود داشته باشد تا بتواند علاوه بر شناسایی شعب كارا و ناكارا، استراتژی های مناسب را جهت بهبود عملكرد شعب ناكارا و تقویت هرچه بیش تر شعب كارا تدوین نماید. از آنجائیکه اکثر مطالعات انجام شده در حوزه بررسی کارایی و ارزیابی عملکرد شعب تامین اجتماعی با بهره گرفتن از روش های پارامتریک بوده است، پژوهش حاضر درصدد برآمده تا با بهره گرفتن از روشی ناپارامتریک به سنجش کارایی و ارزیابی

 

عملکرد شعب تامین اجتماعی استان گیلان بپردازد. در این راستا از تکنیک تحلیل پوششی داده ها[1] که توسط “چارنز” و همکارانش (1976) ایجاد شده و بصورت گسترده ای مورد توجه قرار گرفته بهره گرفته شد.

1-2) بیان مسأله

امروزه تمامی مدیران در همه سازمانها خواستار استفاده بهینه از امکانات و ظرفیتهای موجود در بخشهای مختلف می باشند. یکی از راهکارهای تحقق این هدف بررسی و ارزیابی کارایی و عملکرد سازمان است. كارایی به معنای انجام درست كار و رسیدن به یك سطح خروجی مورد انتظار از یك ورودی مشخص است. كارایی به معنای تولید كمترین مقدار ضایعات و صرف كمترین میزان هزینه است؛ بطوریكه كمیت و كیفیت ثابت نگه داشته شود.با این فرض كه در یك سازمان، كل منابع ثابت و محدود باشند؛ میزان استفاده مطلوب از این منابع به منظور تولید محصولات با معیار كارایی مشخص می شود (عرب مازار و موسوی، 1389).

منظور از کارایی موفقیت بنگاه یا موسسه در تولید حداكثر ممكن ستاده از مجموعه عوامل تولید با تكنولوژی ثابتی می­باشد به طوری كه تمام نهاده­ها و ستاده­ها به دقت اندازه گرفته شده باشد (Farrell, 1957). فارل پیشنهاد نمود كارایی یك بنگاه شامل سه جزء است: كارایی تكنیكی(فنی)، كارایی تخصیصی (قیمت) و كارایی اقتصادی (هزینه ای) براساس تعریف فارل، كارایی تكنیكی توانایی یك بنگاه را برای به دست آوردن حداكثر ستاده از یك مجموعه نهاده های معین با تكنولوژی معلوم منعكس می­نماید، در این صورت هر چه بنگاه اتلاف منابع كمتر و در سطح مشخصی از نهاده­ها تولید بیشتری داشته باشد از لحاظ تكنیكی كاراتر خواهد بود . کارایی تخصیصی، توانایی یك بنگاه برای استفاده تركیب بهینه ای نهاده ها با توجه به قیمت هایشان را نشان می دهد. این كارایی به حداقل سازی هزینه تولید با انتخاب تركیب مناسبی از نهاده ها برای سطح معینی از ستاده ها با توجه به مجموعه ای از قیمتهای نهاده ای مربوط می شود. با فرض اینكه بنگاه مورد نظر از لحاظ تكنیكی كاملاً كارا باشد بنگاهی كه از لحاظ تخصیصی كارا است، تركیبی از نهاده ها به كار می برد. حداقل هزینه ممكن را برای تولید داشته باشد. كارایی اقتصادی بر اساس تعریف فارل از حاصل ضرب كارایی فنی و كارایی تخصیصی به دست می آید. بدین معنا كه سازمانی كه از لحاظ اقتصادی كاملاً كارا است باید هم از لحاظ فنی و هم از لحاظ تخصیصی كارا باشد. مستقل از مقیاس بودن و نسبی بودن از جمله ویژگیهای كارایی های مطرح شده می باشد .كارایی تخصیصی در مقایسه با كارایی فنی احتیاج به اطلاعات قیمتی دارد و همین موضوع باعث كاربرد بیشتر كارایی فنی نسبت به كارایی تخصیصی می شود (رجبی، 1389).

اندازه گیری و تحلیل كارایی نشان می دهد كه واحدها چگونه می توانند از منابع خود در راستای نیل به بهترین عملكرد و افزایش تولید در مقطعی از زمان استفاده نمایند. به طور كلی كارایی،معرف نسبت ستاده ها به نهاده ها در مقایسه با یك استاندارد مشخص است (کاظمی و نیکخواه فرخانی، 1388).

كوئلی نشان داده است كه از میان روش های مختلف ارزیابی عملكرد، روش تحلیل پوششی دارای دو مزیت عمده در اندازه گیری كارایی می باشد :اولاً نیازی به تصریح یك شكل تابعی میان داده ها و ستاده ها ندارد، به این معنی كه محقق میتواند از شرایط محدودكنندة انتخاب فرم تابع تولید یا تابع هزینه كه میتواند تأثیرگذار بر نتایج تجزیه و تحلیل كارایی باشد اجتناب كند و ثانیا نیازی به مفروض توزیعات آماری برای اجزای كارایی ندارد. از سویی دیگر با بهره گرفتن از روش تحلیل پوششی داده ها می توان برای هریك از واحدهای ناكارا، واحد یا واحدهایی را به عنوان واحد مرجع پیشنهاد نمود كه كارا بوده و می تواند ساختار بهینه نهاده و ستاده ای را جهت هر یك از واحدهای ناكارا به شكل تركیب خطی نشان دهد. در واقع این روش علاوه بر محاسبه انواع كارایی، برنامه ای پیشنهادی برای واحدهای ناكارا ارائه می دهد كه بر اساس آن میزان مطلوب هر نهاده و میزان ایده­آل قابل دسترس برای ستاده، ارائه و كارایی حداكثر میشود (مهرگان، 1383).

با توجه به اهمیت اندازه گیری کارایی برای سازمانها، بررسی کارایی سازمان تامین اجتماعی را که نهادی اجتماعی است و حمایت های چند جانبه از افراد در مقابل خطرهای مختلف را بعهده دارد هدف پژوهش درنظر گرفته شده است.

1ـ3) اهمیت و ضرورت تحقیق

سازمان ها تا زمانی که برای بقاء تلاش می‌کنند و خود را نیازمند حضور در عرصه ملی و جهانی می‌‌دانند، باید اصل بهبود مستمر[2] را سرلوحه فعالیت خود قرار ‌دهند. این اصل حاصل نمی‌شود، مگراینکه زمینه دستیابی به آن با بهبود مدیریت عملکرد امکان‌پذیر ‌شود. این بهبود را می توان با گرفتن بازخور لازم از محیط درونی و پیرامونی، تجزیه و تحلیل نقاط قوت و ضعف و فرصت ها و تهدیدهای سازمان، مسئولیت‌پذیری و جلب رضایت مشتری، با ایجاد و بکارگیری سیستم ارزیابی عملکرد با الگوی متناسب، ایجاد کرد. سیستم ارزیابی عملکرد با الگوی مناسب به انعطاف‌پذیری برنامه‌ها و اهداف و ماموریت‌ سازمان ها در محیط پویای امروزین کمک قابل توجه می کند. ارزیابی و اندازه‌گیری عملکرد و توسعه آن به فرهنگ‌سازی و ارتقاء فرهنگ سازمانی نیاز دارد (تولایی، 1386). زیرا فقدان وجود نظام ارزیابی و کنترل در یک سیستم به معنای عدم برقراری ارتباط با محیط درون و برون سازمان تلقی می‌گردد که پیامدهای آن کهولت و نهایتاً مرگ سازمان است. ممکن است بروز پدیده مرگ سازمانی به علت عدم وقوع یکباره آن، از سوی مدیران عالی سازمان ها احساس نشود. لکن مطالعات نشان می‌دهد فقدان نظام کسب بازخورد امکان انجام اصلاحات لازم برای رشد، توسعه و بهبود فعالیت های سازمان را غیر ممکن می کند، سرانجام این پدیده مرگ سازمانی است.(عادلی، 1384: 125). علم مدیریت نیز مبین مطالب مذکور است. هرچه را که نتوانیم اندازه‌گیری کنیم نمی‌توانیم کنترل کنیم و هرچه را که نتوانیم کنترل کنیم مدیریت آن امکان ‌پذیر نخواهد بود. موضوع اصلی در تمام تجزیه و تحلیل‌های سازمانی، عملکرد است و بهبود آن مستلزم اندازه‌گیری است و از این رو سازمانی بدون سیستم ارزیابی عملکرد قابل تصور نمی‌باشد.

1-4) چهارچوب نظری پژوهش

هر پژوهش به یک چهارچوب نظری نیاز دارد، چارچوب نظری، الگویی است که فرد پژوهشگر بر اساس آن درباره روابط بین عواملی که در ایجاد مساله مهم تشخیص داده شده ­اند نظریه پردازی می­ کند (خاکی، 1390: 163). چهارچوب نظری روابط میان متغیرها را روشن می­ کند، نظریه­ هایی که مبانی این روابط هستند را می­پروراند و نیز ماهیت و جهت این روابط را توصیف می کند. همان گونه که بررسی پیشینه، مبانی چهارچوب نظری را تشکیل می دهد، یک چهارچوب نظری خوب نیز در جای خود، مبنای منطقی لازم برای تدوین فرضیه های آزمون پذیر را فراهم می آورد (سکاران، ۱۳۸۶: ۹۵-۹۴). این پژوهش نیز با توجه به مطالعه وب (2003)و دریک (2003) با بهره گرفتن از تکنیک تحلیل پوششی داده ها، با درنظر گرفتن دو ورودی (نیروی انسانی و مساحت فیزیکی) و پنج خروجی (درصد ارسال لیست حق بیمه به كارگاه فعال، نسبت آراءتائیدشده صادره به پرونده های رسیدگی شده هیئت بدوی تشخیص مطالبات، نسبت وصولی حق بیمه به بودجه مصوب ابلاغی، نسبت پرونده­های مختومه به كلاسه فعال اجراییات، نسبت بیمه صاحبان حرف مشاغل آزاد، اختیاری و خاص به كادر امور بیمه شدگان ) کارایی شعب سازمان تامین اجتماعی را مورد بررسی قرار داده است.

متغیرهای ورودی
متغیرهای خروجی
–         تعداد کارکنان 

–         مساحت زیربنایی شعب