استادان مشاور
دکترعلی­اکبر ایزدپرست
دکتر عبّاس قنبری عُدیوی
 
 
تابستان 1391
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                                          صفحه

مقدّمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 1

فصل اوّل: کلّیات و روش­شناسی
1-1. بخش اوّل: کلّیات…………………………………………………………………………………………………………………….. 3

1-1-1.  طرح مسأله………………………………………………………………………………………………………………….. 3

1-1-2.  سؤال­های تحقیق………………………………………………………………………………………………………… 4

1-1- 2-1. سؤال اصلی……………………………………………………………………………………………………….. 4

1 -1-2-2. سؤال­­های فرعی……………………………………………………………………………………………….. 4

1-1-3. ضرورت انجام تحقیق…………………………………………………………………………………………………… 5

1-1-4. پیشینه­ی انجام تحقیق………………………………………………………………………………………………… 6

1-1-5. فرضیه­ها و خطوط راهنمای بحث………………………………………………………………………………. 8

1-1-6. هدف­ها ………………………………………………………………………………………………………………………… 8

1-2. بخش دوم: روش انجام تحقیق و قلمرو آن…………………………………………………………………………… 9

1-2-1. مقدّمه……………………………………………………………………………………………………………………………. 9

1-2-2. روش تحلیل گفتمان…………………………………………………………………………………………………. 10

1-2-3. نقد و ارزیابی روش تحلیل گفتمان………………………………………………………………………….. 12

1-3. بخش سوم: ساماندهی تحقیق…………………………………………………………………………………………….. 13

 

 

 

 

عنوان                                                                                                                          صفحه

فصل دوم: تحلیل فضای فکری اجتماعی حاکم بر عصر مشروطه
2-1. بخش اوّل: ایران در آستانه­ی تغییر……………………………………………………………………………………. 14

2-1-1. خودباختگی در برابر غرب………………………………………………………………………………………… 15

2-1-2. آغاز تحوّلات اجتماعی در ایران……………………………………………………………………………….. 21

2-1-3. پیدایش مدارس جدید در ایران……………………………………………………………………………….. 21

2-1-4. رواج انتشار روزنامه­ها و جراید………………………………………………………………………………….. 22

2-1-5. تأسیس دارالفنون و سفرنامه­­های فرنگ…………………………………………………………………… 28

2-2. بخش دوم: مشروطه و روشنفکری………………………………………………………………………………………. 28

2-2-1. مفهوم روشنفکری……………………………………………………………………………………………………… 29

2-2-2. خاستگاه مفهوم روشنفکری………………………………………………………………………………………. 30

2-2-3. روشنفکری در مشروطه…………………………………………………………………………………………….. 32

 

فصل سوم: شعر طنز و معروف­ترین شاعران طنزپرداز عصر مشروطه
3-1. بخش یکم: شعر طنز ………………………………………………………………………………………………………….. 38

3-1-1. کلّیات…………………………………………………………………………………………………………………………. 38

3-1-2.تعریف طنز………………………………………………………………………………………………………………….. 39

3-1-3. نگاهی به جایگاه طنز در ادبیّات پیش از مشروطیّت……………………………………………… 40

3-2. بخش دوم: معروف­ترین شاعران طنز­پرداز عصر مشروطه…………………………………………………. 44

3-2-1. ایرج­میرزا……………………………………………………………………………………………………………………. 45

3-2-2. سیّد اشرف­الدّین قزوینی( نسیم شمال)………………………………………………………………….. 48

3-2-3. میرزاده­ عشقی…………………………………………………………………………………………………………… 51

 

عنوان                                                                                                                          صفحه

3-2-4. عارف قزوینی……………………………………………………………………………………………………………… 53

3-2-5. میرزا علی اکبرخان دهخدا……………………………………………………………………………………….. 55

3-2-6. ادیب­الممالک فراهانی ……………………………………………………………………………………………… 57

3-2-7. ابوالقاسم لاهوتی……………………………………………………………………………………………………….. 60

3-2-8. ملک­الشّعرای بهار………………………………………………………………………………………………………. 62

3-2-9. فرّخی یزدی……………………………………………………………………………………………………………….. 65

 

فصل چهارم:تحلیل گفتمان مفاهیم اساسی طنز در شعر مشروطه
4-1. بخش اوّل: تحلیل گفتمان و شاخص­ها………………………………………………………………………………. 69

4-1-1. شاخص­های تحلیل گفتمان………………………………………………………………………………………. 70

4-1-1-1. واژگان (منفی – مثبت)………………………………………………………………………………….. 70

4-1-1-2.  قطب‌بندی ( غیرسازی)………………………………………………………………………………… 70

4-1-1-3.  پیش­فرض‌ها…………………………………………………………………………………………………… 71

4-1-1-4. دلالت‌های ضمنی شعر (تلقین و تداعی)……………………………………………………… 71

4-2. بخش دوم: تحلیل گفتمان مسائل اساسی طنز در شعر معروف­ترین شاعران مشروطه….. 71

4-2-1. ایرج­میرزا…………………………………………………………………………………………………………………….

 

71

4-2-2. سیّد اشرف­الدّین حسینی…………………………………………………………………………………………. 74

4-2-3. میرزاده­ عشقی…………………………………………………………………………………………………………… 81

4-2-4. عارف قزوینی……………………………………………………………………………………………………………… 86

4-2-5. میرزا علی اکبرخان دهخدا……………………………………………………………………………………….. 89

 

 

عنوان                                                                                                                          صفحه

4-2-6. ادیب­الممالک فراهانی……………………………………………………………………………………………….. 92

4-2-7. ابوالقاسم لاهوتی……………………………………………………………………………………………………….. 96

4-2-8. ملک­الشّعرای بهار………………………………………………………………………………………………………. 99

4-2-9. فرّخی یزدی……………………………………………………………………………………………………………. 105

4-2-10. جدولِ برآیند گفتمان کلان حاکم بر شعر طنز در عصر مشروطه…………………… 109

 

فصل پنجم: جمع­بندی و نتیجه­گیری
5-1. مشروطیت و قانون­گرایی…………………………………………………………………………………………………… 110

5-2. آزادی و استبدادستیزی……………………………………………………………………………………………………. 112

5-3. مساوات و نقد فاصله­ی طبقاتی………………………………………………………………………………………… 113

5-4. زن متجدّد و زن سنّتی…………………………………………………………………………………………………….. 115

5-5. میهن پرستی و مقابله با نفوذ استعمار…………………………………………………………………………….. 116

5-6. تأکید بر تجدّد، عقل­گرایی و خرافه­زدایی……………………………………………………………………….. 117

5-7. نتیجه­گیری………………………………………………………………………………………………………………………… 119

فهرست منابع…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 121

چکیده

عصر مشروطه به عنوان اوّلین گام و خیز جامعه­ی ایرانی بر اساس اندیشه­های نوین جریان روشنفکری یکی از برجسته‌ترین ادوار طنز در ایران از ابتدای پیدایش تا کنون به حساب می‌آید بنابراین شناخت دقیق ادبیّات طنز این دوره­ی و تحلیل گفتمان حاکم بر آن ضرورت تام دارد و این امر از آنجا ناشی می‌شود که حوزه­های مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایرانِ کنونی ما همچنان دستخوش اهداف و تلاش­های جریان روشنفکری است و تحلیل دقیق اوضاع کنونی ما و حرکت به سوی آینده، جز با شناخت عناصر ماهوی و گفتمانی عصر مشروطه امکان­پذیر نخواهد­بود. بنابراین می‌توان گفت که بررسی اشعار و طنز این دوره می‌تواند راهگشایی برای شناختی دقیق از ابتدای تحولات یک قرن اخیر در ایران باشد.

بررسی و تحلیل گفتمان سوژه­ها و مفاهیم اساسی طنز در شعر مشروطه، به دلیل اهمیّت تأثیر­گذاری این سرودها بر تاریخ سیاسی و اجتماعی کشور است. هدف از این پژوهش، بررسی و تحلیل اصلی­ترین مفاهیم و سوژه­هایی است که در شعر طنز مشروطه وجود دارد و همچنین تأثیر آن بر فضای سیاسی اجتماعی ایران. در این پژوهش از روش تحلیل گفتمان استفاده شده ­است و از بررسی مفاهیم حاکم بر گفتمان شعر مشروطه این نتیجه گرفته می‌شود که میان گفتمان‌های استبدادی و آزادی، مساوات و فاصله­ی طبقاتی، زن متجدّد و زن سنّتی، میهن­پرستی و نفوذ استعمار، عقل­گرایی و خرافه، تغییری اساسی دیده می­شود و همین اختلاف نظرها، موجب پویایی و حرکت طنز در عصر مشروطه ­می­گردد. در نهایت مشخّص می­گردد که مفاهیمی چون تجدّد، عقل­گرایی، میهن­پرستی، مساوات، مشروطیّت، قانون­گرایی و … از جمله مهم­ترین مضامینی است که شاعران طنز­پرداز عصر مشروطه، در شعر خود بدان پرداخته­اند.

واژگان کلیدی: شعر، طنز، مشروطیت، آزادی و قانون گرایی.

مقدّمه

بررسی و تحلیل گفتمان سوژه­ها و مفاهیم اساسی طنز در شعر مشروطه، از جوانب متعدّدی دارای اهمیّت است. شعر مشروطه تجلّی ذهنیّت­ها، باورها، ارزش­ها و آرمان­­های نخبگان جامعه­ی ایرانی برای  تحوّل و عبور از