پایان نامه ارشد : شاهد در طلاق

فروردین 1403

شن

یک

دو

سه

چهار

پنج

جم

<< <

> >>

۴-۷-۱ شاهد در طلاق

قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «…وأَشْهِدُوا ذَوَیْ عَدْل مِنْکُمْ وَ أَقیمُوا الشَّهادَهَ لِلَّهِ…»^{^[۱]} «و گواه بگیرید دو عادل از خودتان را، و برای خدا شهادت دهید.» امور زیر در شاهد گرفتن معتبر است: ۱- جاری کردن طلاق در حضور دو شاهد عادل. ۲- دو شاهد با هم باشند؛ پس اگر هر کدام به تنهایی صیغه طلاق را بشنوند، طلاق واقع نمی شود. ۳- هر دو شاهد مرد باشد و شهادت زن‌ها بدون مرد، و یا با انضمام مرد، کافی نیست. همچنین توجه به این نکته نیز لازم است که آیه «و أَقِیمُوا الشَّهادَهَ لِلَّه» خطاب به شهود و گواهان است که آن را براى رضاى خدا و تقرّب بسوى خدا اقامه کنید نه براى رضاى کسى که براى او گواهى داده‏اید و یا محبّت نسبت به آنکه شهادت بر علیه او داده است.^{^[۲]} البته باید توجه داشت که به خلاف امامیه که گواه گرفتن را به عنوان یکی از ارکان طلاق معتبر دانسته‌اند، مذاهب چهارگانه گواه گرفتن را برای صحت طلاق شرط نکرده‌اند..^{^[۳]} ادلّه لزوم اشهاد‌این ادلّه عبارتند از: الف) قرآن کریم مى‌فرماید «… وَ أَشْهِدُوا ذَوَیْ عَدْلٍ مِنْکُمْ وَ أَقِیمُوا الشَّهادَهَ‌ لِلّهِ ^{^[۴]}»؛« در هنگام طلاق دو نفر شاهد عادل حاضر کنید.»‌ ب) روایات زیادى در این خصوص وارد است که بر این امر تصریح دارند؛ از جمله: خبر محمّد ابن مسلم که مى‌گوید: مردى وارد شهر کوفه شده و به حضور حضرت على (ع) رسید و گفت: «زنم را طلاق داده‌ام» حضرت فرمودند: «آیا همانطور که خداوند امر کرده است دو شاهد عادل حاضر بودند» گفت: «خیر» حضرت فرمودند: «بازگرد زیرا طلاق تو بى‌ارزش است^{^[۵]}». روایات زیاد دیگرى نیز به همین مضمون وارد شده که مورد استناد فقهاء قرار گرفته است^{^[۶]}. ج) علاوه بر کتاب و سنّت، بر این امر اجماع فقها نیز مستقر است.

۴-۸-۱- کیفیّت شهادت‌

استماع صیغه- بر خلاف تصوّر عدّه‌اى، صرف حضور عدلین شاهدین براى صحّت وقوع طلاق کفایت نمى‌کند، و استماع عبارت صیغه طلاق ضرورى مى‌باشد. چرا که در نصوص زیادى بر این امر تکیه شده است. از جمله روایت محمّد ابن ابى نصر که نقل مى‌کند: «حضرت رضا (ع) فرمودند: در هنگام طلاق باید افرادى حضور داشته باشند که کلام زوج را بشنوند» (قوم یسمعون کلامه)^{^[۷]}. شناخت اجمالى- لازم است شهود حاضر در مجلس طلاق نسبت به زوجۀ مطلقه شناخت اجمالى داشته باشند. البته لازم نیست که به تفصیل نسبت به تمامى جزئیّات و مشخّصات فردى او آگاه باشند، همین‌که در مجلس طلاق مطلقه به آنان معرفى و بر آنان معلوم شود کافیست. مثلا اگر مرد در مجلس مزبور نام زوجه را ببرد و یا به او اشاره کند، این مقدار کافى بوده و نیازى به شناخت تفصیلى هویت وى نمى‌باشد^{^[۸]}. آنچه که بعنوان صیغۀ طلاق منصوصا یا از طریق اجماع بما رسیده و طلاق با آن واقع مى‌شود، عبارتست از: «انت طالق»؛ «هذه طالق»؛ «فلانه طالق»؛ «زوجتى طالق» و یا آنکه هر عبارت یا جمله و لفظى که تعیین کنندۀ زوجه بوده و قبل از کلمه «طالق» بیاید.

۴-۹-۱ صفات شاهدان طلاق‌

الف) شاهدان طلاق باید مرد باشند. قانون مدنى در مادّۀ مورد بحث تصریح دارد که باید طلاق در حضور لااقل دو مرد واقع شود. بنابراین بنظر قانون مدنى طلاقى که در حضور زنان حتّى به تعداد مضاعف یا یک مرد و دو یا چند زن واقع شود، باطل خواهد بود. فقها نیز در این که باید شاهدین مرد باشند، اتّفاق نظر داشته و مخالفى در‌ این خصوص میان آنان مشاهده نشده است^{^[۹]}. مستند این نظر علاوه بر نصوص مستفیضۀ موجود و روایات کثیره‌اى که از ائمه معصومین نقل شده است^{^[۱۰]}، همان اصلى است که در آغاز بحث طلاق مطرح نمودیم. بدین معنى که چون نکاح یک پیوند و پیمان مهم و محکم بشمار مى‌رود، لذا تا زمانى که یک عامل منحل کنندۀ مسلّم و قاطع شرعى بوجود نیاید، مى‌بایست حکم نکاح سالم سابق را استصحاب نمود و آن را بقوّت خود باقى دانست. در مسأله مورد نظر نیز چون در صحّت شهادت دو شاهد غیر مرد یا یک مرد و دو زن لااقل تردید است، بنابراین به قدر متیقن اکتفا نموده و در این موارد از حکم کردن به انحلال پیمان نکاح پرهیز و صحّت نکاح را ابقاء مى‌نمائیم.

۴-۱۰-۱- شهادت گرفتن برای طلاق

شیخ ابوزهره در کتاب «الاحوال الشخصیه» گفته است: فقهای شیعه امامیه اثنا عشری و اسماعیلیه گفته‌اند: بدون شهادت دو عادل طلاق واقع نمی‌شود زیرا خدای تعالی در احکام طلاق و انشاء آن در سوره طلاق فرموده است: در این آیه پس از ذکر انشاء طلاق و جواز رجوع امر به شاهد گرفتن آمده، بنابراین شاهد گرفتن راجع به طلاق مناسب است و علت آوردن شهادت پند الهی برای کسانی که ایمان به خدا و روز قیامت دارند اشاره به همین و تقویت آن است، زیرا حضور دو شاهد عادل پند نیکویی به زوجین القا می‌کند و برای آنان بهانه‌ای برای فرار از طلاق می‌شود. نزد خدای تعالی مبغوض‌ترین حلال طلاق است، اگر اختیار با ما بود این رای را انتخاب می‌کردیم پس برای وقوع طلاق حضور دو شاهد عادل شرط است، بنابراین امامیه قیدهایی بر طلاق دهنده و طلاق گیرنده و صیغه آن و شاهدانی واجب کرده و حکم داده‌اند اگر تمام شرایط کامل شد و دو شاهد انشاء طلاق را نشنیدند طلاق واقع نشده و یک شاهد گرچه مقدس و معصوم باشد کافی نیست و اگر یک نفر شاهد انشاء طلاق و یک نفر شاهد اقرار باشند کافی نیست و نیز شهادت جماعت اگرچه به حد شیوع برسد و بفهمند کافی نیست و همچنین شهادت زنان به تنهایی یا همراه مردان کافی نیست، همانطور که اگر طلاق بدهد و بعداً شاهد بگیرد کافی نیست. ^{^[۱]} . سوره طلاق، آیه ۲. ^{^[۲]} . طبرسی، افضل ابن حسن، ترجمه مجمع البیان فی تفسیرالقرآن/ ج۲۵/ ص ۹۹. ^{^[۳]} . مغنیه، محمدجواد، کتاب الفقه علی المذهب الخمسه، ج ۴، ص ۴۱۹. ^{^[۴]} . سورۀ طلاق، آیۀ ۲. ^{^[۵]}. حر عاملی، محمد بن الحسن، وسائل الشیعه، ج ۱۵، ص ۲۸۳. ^{^[۶]} همان. ^{^[۷]} موسوی خمینی، روح اله، تحریر الوسیله، ج ۲، ص ۳۳۱؛ قواعد الاحکام، ص ۶۴؛ ریاض المسائل، ج ۲، ص ۱۷۵. ^{^[۸]} طباطبائی، سید علی، ریاض المسائل، ج ۲، ص ۱۷۵. [۹]. علامه حلی، مقدادبن عبداله سیوری، قواعد الاحکام، ج ۲، ص ۶۴؛ تحریر الاحکام، ج ۲، ص ۵۴. ^{^[۱۰]}^.همان، ج ۲، ص ۶۴؛ تحریر الاحکام، ج ۲، ص ۵۴.

لیست پایان نامه ها (فایل کامل موجود است) در مورد ازدواج و طلاق :

موضوعات: بدون موضوع لینک ثابت

فرم در حال بارگذاری ...

فید نظر برای این مطلب