1-3- اهداف تحقیق.. 6

1-3-1- هدف کلی.. 6

1-3-2- اهداف جزئی.. 6

1-4- ضرورت و اهمیت تحقیق.. 6

1-5- سؤالات تحقیق.. 9

1-6- فرضیه های  تحقیق.. 10

1-7- تعاریف متغیرها 10

1-7-1- تعاریف نظری متغیرها 10

1-7-2- تعاریف عملیاتی متغیرها 10

2- فصل دوم: پیشینه پژوهش… 12

2-1- مبانی نظری تحقیق.. 13

2-1-1- مقدمه. 13

2-1-2- افسردگی.. 13

2-1-2-1- افسردگی چیست.. 13

2-1-2-2- اصطلاح افسردگی.. 13

2-1-2-3- ملاكهای تشخیصی حملةافسردگی اساسی DSMIV. 14

2-1-2-4- نشانه های افسردگی.. 16

2-1-2-5- طبقه بندی.. 20

2-1-2-6- شیوع. 20

2-1-2-7- نظریه های افسردگی.. 22

2-1-2-7-1- عوامل بیولوژیك 22

2-1-2-7-2- نظریه های روانكاوی.. 24

2-1-2-7-3- رویكرد شناختی بك.. 26

2-1-2-7-4- نظریة درمان عقلانی ـ عاطفی (الیس) 29

2-1-2-7-5- نظریه های یادگیری.. 29

2-1-2-7-6- رویكرد پردازش اطلاعات.. 31

2-1-2-7-7- نظریة اسناد. 31

2-1-2-8-7- تفاوت افسردگی کودکان وبزرگسالان. 32

2-1-3- فراشناخت.. 34

2-1-3-1- تعریف فراشناخت.. 35

2-1-3-2- مدل فراشناختی اختلالات روانشناختی.. 36

2-1-3-3- متغیرهای فراشناخت از دیدگاه ولز. 38

2-1-3-4- نظریه بروئر. 44

2-1-4- افکار ناکارآمد. 46

2-2- پیشینه تحقیقات انجام شده در ایران و جهان. 52

2-2-1- پیشینه پژوهش ها در داخل کشور 52

2-2-2- پیشینه پژوهش ها در خارج کشور 57

2-3- جمع بندی.. 62

3- فصل سوم: روش پژوهش… 68

3-1- مقدمه. 69

3-2- نوع تحقیق.. 69

3-2- قلمرو تحقیق.. 69

3-4- جامعه آماری.. 69

3-5- نمونه و روش نمونه گیری .. 69

3-6- ابزار جمع‌آوری داده‌ها  و روایی و پایایی آنها 70

3-6-1- مقیاس نگرش های ناکارآمد. 70

3-6-2- مقیاس فراشناخت کودکان. 70

3-6-3- مقیاس خودسنجی افسردگی.. 71

3-7- روش جمع آوری دادها 72

3-8- روش تجزیه و تحلیل داده ها 72

4- فصل چهارم: نتایج. 74

4-1- مقدمه. 75

4-2- داده‌های جمعیت شناختی.. 75

4-3- تحلیل روانسنجی پرسشنامه فراشناخت در نوجوانان. 80

4-3-1- بررسی روایی پرسشنامه فرا شناخت.. 81

4-3-2- بررسی اعتبار پرسشنامه فرا شناخت.. 86

4-4- بررسی اعتبار و روایی پرسشنامه ناکارآمد در نوجوانان. 87

4-5- پیش بینی افسردگی براساس عوامل فراشناخت.. 91

4-6- پیش بینی افسردگی براساس افکار ناکارآمد و فراشناخت.. 93

5- فصل پنجم: بحث و نتیجه­گیری.. 95

5-1- مقدمه. 96

5-2- یافته ها 96

5-4- محدودیت­های تحقیق.. 98

5-5- پیشنهاد ها 99

فهرست منابع. 100

پیوست­ها

چکیده به زبان انگلیسی..

 

فهرست جدول­ها

جدول­4-1: جنسیت آزمودنی ها 76

جدول­4-2: شغل پدر  آزمودنی ها 77

جدول­4-3: شغل مادر آزمودنی ها 78

جدول­4-4: تحصیلات پدر  آزمودنی ها ر 79

جدول­4-5: تحصیلات مادر   آزمودنی ها 80

جدول­4-6: جدول واریانس تشریح شده 82

جدول­4-7: ماتریس ساختار عاملی چرخیده 84

جدول­4-8: پایایی پرسشنامه فراشناخت.. 86

جدول­4-9: پایایی پرسشنامه فراشناخت به ازای حذف هر یک از سوالات.. 89

جدول­4-10: پایایی هر یک از عامل های  فراشناخت.. 87

جدول­4-11: جدول واریانس تشریح شده 87

جدول­4-12: ماتریس ساختار عاملی چرخیده 89

جدول­4-13: پایایی پرسشنامه فکار ناکار آمد. 90

جدول­4-14: پایایی پرسشنامه افکار ناکار آمد  به ازای حذف هر یک از سوالات.. 90

جدول4-15: بررسی رابطه  افسردگی با باورهای فراشناختی و افکارناکارآمد     92

جدول4-16: پیش بینی  افسردگی بر اساس عوامل فراشناخت   93

جدول­4-17: پیش بینی  افسردگی بر اساس افکارناکارآمد و فراشناخت   94

 

 

فهرست نمودار­ها

نمودار4-1: جنسیت آزمودنی ها 76

نمودار 4-2: شغل پدر آزمودنی ها 77

نمودار 4-3: شغل مادر آزمودنی ها 78

نمودار 4-4: تحصیلات پدر  آزمودنی ها 79

نمودار 4-5: تحصیلات مادر   آزمودنی ها 80

 

چکیده

هدف پژوهش حاضر، پیش بینی افسردگی براساس افکار ناکارآمد و فراشناخت در نوجوانان بود. 600 نفر ) 150 پسر پایه دوم، 150 پسر پایه سوم، 150 دختر پایه دوم و 150 دختر پایه سوم(از دانش آموزان دوره راهنمایی شهر محمودآباد که در سال تحصیلی 90-89 تحصیل می کردند،به روش خوشه ای تصادفی به عنوان نمونه  انتخاب شدند.گردآوری داده ها،به کمک پرسشنامه های نگرش ناکار آمد ،فراشناخت کودکان  و خودسنجی افسردگی انجام شد.داده های آماری با بهره گیری از تحلیل عوامل و ضریب آلفای کرونباخ برای بررسی ساختار و اعتبار پرسشنامه ،ضریب همبستگی پیرسون، و تحلیل رگرسیون چندگانه مورد تحلیل قرار گرفت در موردسنجش اعتبار و روایی  پرسشنامه فراشناخت نتایج نشان داد پرسشنامه فرا شناخت از روایی برخوردار و  ثبات درونی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ 69/0 محاسبه شد که نشان دهنده این است که میزان پایایی پرسشنامه در حد متوسط است.

در مورد اعتبار و روایی  پرسشنامه افکار ناکارآمد  نتایج نشان داد پرسشنامه افکار ناکارآمد  از روایی برخوردار و  ثبات درونی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ 0/74 محاسبه شد که نشان دهنده این است که میزان پایایی پرسشنامه در حد بالایی است . نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد عوامل فراشناختی ،پیش بینی کننده افسردگی می باشند .در زمینه پیش بینی افسردگی توسط فراشناخت و افکار ناکارآمد نتایج نشان داد افکار ناکارامد و فراشناخت توانایی پیش بینی افسردگی در فرد را دارند .

مقدمه

افسردگی[1] شایع ترین بیماری قرن حاضر است (لاور[2]، 2002؛ به نقل از ملاباقری،1383). در حال حاضر افسردگی جدی ترین بیماری قرن تلقی شده و به گزارش دانشگاه هاروارد تا سال 2020 در رتبه اول یا دوم بیماری های شایع قرار می گیرد (آندریا[3]، 2002). افسردگی افت فراگیر خلق است که همراه با احساس غمگینی و عدم توانایی تجربه لذت می باشد (اتکینسون، 1380).

اگرچه از زمان های گذشته غمگینی و یأس در کودکان و نوجوانان پدیده های شناخته شده ای به شمار می رفت، امروزه روشن شده است که اختلال پایدار خلق در کودکان با هر سنی و در هر شرایطی ممکن است بروز کند (کاپلان و سادوک[4]، 1376). امروزه در مقایسه با گذشته، افسردگی در بین نوجوانان شایع تر شده است و قربانیان خود را زمانی که بسیار جوان هستند مبتلا می کند. متأسفانه گرایش به وقوع اولین افسردگی در سنین پایین تر افزایش یافته و درصد بالای نوجوانان مبتلا به افسردگی شدید نگران کننده است (روزنهان و سلیگمن، 1384). میزان شیوع در طی سالیان زندگی در نوجوانان از 15 تا 20 درصد ارزیابی شده که با میزان آن در جمعیت های بزرگسال قابل مقایسه است و این فرض را مطرح می کند که افسردگی در بزرگسالان غالباً در نوجوانی شروع می شود (بیرماهر[5] و همکاران، 1995؛ به نقل از منیرپور،1384).

در سبب شناسی افسردگی دیدگاه های مختلفی مطرح شده است. آرون بک[6] (1987، به نقل از دیویسون[7] و همکاران، 2004) یک الگوی شناختی از افسردگی ارائه داده است. بر طبق نظر بک، افراد افسرده به این دلیل افسرده اند که نسبت به خود، جهان و آینده نظر بدبینانه ای دارند، دارای روان بنه ها و باورهای منفی اند که به وسیله رویدادهای منفی زندگی فعال می شوند و همچنین سوگیری های شناختی دارند. روان بنه های منفی همراه با سوگیری یا تحریف های شناختی آنچه را که وی سه گانه منفی نامیده است حفظ می کنند که در نهایت به افسردگی منجر می شود. به عبارت دیگر بک مؤلفه آسیب پذیری را به عنوان نگرش ناکارآمد[8] (اعتقاد و باور غیر منطقی) مفهوم سازی نمود (وایسمن[9]، 1989؛ به نقل از ابراهیمی،1386). این افکار منفی شامل نیاز به کمال در دستیابی به هدف و تأیید دایمی به وسیله دیگران، فرد را در بزرگ ترین عامل خطر برای افسردگی تحت شرایط خاص قرار می دهد. به نظر می رسد که از طریق تعامل با حوادث استرس زای زندگی، افکار ناکارآمد می توانند ماشه چکان وقوع نشانه های جسمانی، عاطفی و انگیزشی افسردگی شوند (بک و همکاران، 1976؛ به نقل از لیو[10]).

مدل های شناختی در مورد مکانیسم هایی که باورها از طریق آنها بر کنترل پردازش شناختی تأثیر می گذارند، توضیحی نمی دهد. شماری از نظریه های اخیر محدودیت های رویکرد شناخت درمانی مبتنی بر محتوا را برجسته ساخته اند و برای مفهوم سازی شناخت در نابهنجاری روان شناختی چارچوبی پیشنهاد کرده اند که بر سطح معنا و فراشناخت[11] تأکید می کند (حاجی زاده، 1388).

فراشناخت عبارت است از هر نوع دانش یا فرایند شناختی که در آن ارزیابی، نظارت یا کنترل شناختی وجود داشته باشد (فلاول[12]، 1979؛ موسس بیرد[13]، 2006؛ به نقل از بیابانگرد،1381).

نظریه کنش اجرایی خود نظم بخش[14] ولز و متیوز[15] اولین نظریه ای است که نقش فراشناخت را در سبب شناسی و تداوم اختلالات روانی مفهوم سازی کرده است (ولزو متیوز، 1996؛ به نقل از عاشوری و همکاران).

ولز و متیوز در مدل فراشناختی به فرمول بندی پردازش شناخت درونی، قوانین و مکانیسم هایی که موجب می شود تا بیماران به تعبیر و تفسیر باورهای ناسازگار بپردازند،