وزش مجازی (1999-1994)

 
 
با ظـهور پـست الکترونیکی ، مرورگر های وب ، « اچ تی ام ال » ، « مدیا پلایر » و …. ، چهره آموزش مبتنی بر چند رسانه ای ها تغییرات زیادی پیدا کرد . اساسا این نوع آموزش با کمک ابزارهایی چون پست الکترونیکی و اینترنت ، و به صورت آموزش مبتنی بر رایانه و آموزش مبتنی بر وب ، با کیفیت پایین و به صورت متناوب انجام گرفت .
ب) موج دوم آموزش مجازی (2005-2000)
فناوری هایی چون جاوا ، کاربردهای وسیع انواع شبکه ها ، خطوط مخابراتی با پهنای باند وسیع ، طراحی وب سایت های پیشرفته و …، انقلابی در صنعت آموزش به وجود آورد و آموزش تحت وب را به آموزش واقعی بسیار نزدیک ساخت . ارائه محتوای دوره در محیط های آموزشی چند بعدی و ارائه خدمات پیشرفته و با کیفیت به فراگیران و همچنین تعریف و ارائه استانداردهای آموزش مجازی از ویژگی های این دوران به شمار می آیند.
یکی از دانشگاه های پیشگام در آموزش مجازی دانشگاه « ام آی تی » است که در سال 2001 اعلام کرد قصد دارد محتوای دروس بعضی کلاس های خود را به صورت آزمایشی روی اینترنت قرار دهد . جامعه علمی جهانی از این تصمیم بهت زده شد.مجریان این طرح ، با هدف افزایش مهارت دانش آموختگان و برای تبادل اطلاعات و بهبود روش های تدریس در دانشگاه های سراسر جهان ، طرح را اجرا کردند . اما برای اکثر مراکز آموزشی تعجب آور بود که دانشگاهی با چنین موقعیتی که معمولاً تمام فرصت های تحصیلی در آن ، از سال قبل رزرو شده و بابت هر دانشجو سالانه 41 هزار دلار شهریه دریافت می کند ، چه احتیاجی به انتشار مطالب کلاس های درسی خود بر روی اینترنت دارد. آن مارگویس یکی از مدیران ارشد دوره های آموزش مجازی دانشگاه « ام آی تی » می گوید : هدف اصلی ما مبارزه با انحصار علم در سراسر جهان بوده است . در حال حاضر تنها کسانی که بتوانند مبالغ هنگفتی را هزینه کنند، به منابع علمی دسترسی کامل دارند و این وضعیت باید روزی اصلاح شود . (دانشگاهی به وسعت دنیا،1382)
پیشینه آموزش مجازی در ایران:
آموزش مجازی در ایران به زمان بهره گیری از رایانه های شخصی در میان اقشار مختلف فرهنگی-اجتماعی بر می گردد . با ایجاد و توسعه شبکه های ارتباطی ، تحولات شگرفی در آموزش مجازی به وجود آمده است .
دانشگاه بین المللی ایران که ترکیبی از امکانات موجود و بالقوه دانشگاهیان و فناوران ایرانی در خارج از کشور است، با همکاری مراکز دانشگاهی ایران ، ترکیبی را به وجود آوردند که پیش نیاز آموزش مجازی در ایران در سطح دانشگاه فراهم گردد . در سال 2002 میلادی این دانشگاه نیروهای خود را ساماندهی کرد و در پی همایش آموزش مجازی این دانشگاه در اوت 2002، به عنوان اولین دانشگاه مجازی ایران ظاهر شد . پس از آن دانشگاه های مختلف مانند صنعتی شریف، اصفهان، شیراز، دانشگاه آزاد واحد جنوب تهران، دانشگاه علوم حدیث و دانشگاه اینترنتی ایران نیز طرح آموزش مجازی را اجرا کردند . هم اکنون وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری « طرح ملی توسعه دانشگاه های مجازی در کشور » را به امید تحقق نتایج زیر دنبال می کند:
همگانی کردن آموزش عالی ،
شکوفایی استعدادهای افراد خارج از قلمرو رسمی دانشگاه ها،
کاهش تعداد متقاضیان ورود به دانشگاه از طریق کنکور،
کاهش هزینه های مسافرت های بین شهری ،
گسترش مرزهای دانش به فراسوی محدودیت های سنتی ،
حرکت در زمینه کوچک سازی دانشگاه ها (از نظر فیزیکی) ،
افزایش توان رقابت علمی کشور،
همگانی با کاروان جهانی علم و ارتقای علمی در قرن حاضر ( جوادی فرد،1390)
حصول نتایج فوق اگرچه مستلزم گذر زمان می باشد ،اما بیش از آن در گرو آشنایی با تمام ابعاد و شناخت کارکرد ها و ضرورت های چنین نوعی از آموزش است.باید دانست در قرن جدید تنها مقوله ای که می تواند ما را در عرصه های علمی از بقیه رقبا جلو بیندازد،یادگیری سریع تر است.در چنین شرایطی است که حتی رویکرد ها و دیدگاه های اندیشمندان نیز نسبت به آموزش و یادگیری دچار تحول شده ،به نحوی که آنها امر آموزش را در دنیای کنونی “فراگیری"می دانند و آن را با آموزش در گذشته که به معنای آموزش دادن همراه با اجبار و تنبیه بوده است متمایز می کنند.این خود دلیلی بر این مدعاست که شکل گیری و تثبیت آموزش مجازی در گرو میل و اراده انسان عصر حاضر بر فراگیری علم در زمینه های گوناگون است.در لزوم توسعه آموزش مجازی در کشور تردیدی وجود ندارد ، آنچه مطرح است شیوه و چگونگی دستیابی مؤثر به این آموزش است.
منافع آموزش مجازی در ایران :
علاوه بر منافع کلی مطرح شده در زمینه آموزش مجازی ، با توجه به وضعیت خاص کشور منافع دیگری را می توان برای آن برشمرد مهم ترین آنها عبارتند از :
امکان ارائه آموزش با کیفیت بالا برای علاقه مندان فراگیری موضوعات مختلف علمی، با توجه به سطح نسبتاً پایین آموزش در بسیاری از دانشگاه های سنتی موجود ، علی الخصوص در مناطق دور افتاده .
دسترسی آسان به آموزش عالی برای علاقه مندانی که به دلیل ظرفیت پایین پذیرش دانشگاه های کشور امکان ادامه تحصیل ندارند ، زیرا در آموزش مجازی و دانشگاه های مجازی،تقریباً چیزی به نام محدودیت ظرفیت پذیرش وجود ندارد.
هزینه بسیار پایین تهیه برنامه های آموزش مجازی در ایران در مقایسه با قیمت های جهانی : وجود توانایی های بالای تکنیکی در ایران و در عین حال سطح بسیار نازل دستمزد که مهمترین بخش هزینه تمام شده ارائه برنامه های آموزش مجازی را تـشکیل می دهد ، در مـقایسه با سطح دستمـزدهای جهانی شاید مهمترین مزیت پرداختن

به این گونه فعالیت ها در کشور و با رویکرد ورود به بازارهای جهانی باشد .
مشکلات آموزش مجازی در ایران:
در زمینه آموزش مجازی ،با توجه به شرایط داخلی مشکلاتی نیز در این زمینه وجود دارد. مهمترین مشکلات آموزش مجازی در ایران به شرح زیر است :
پایین بودن سرانه کامپیوتر های شخصی در کشور : متاسفانه هنوز هیچ آمار دقیق و رسمی در مورد تعداد کامپیوترهای خانگی موجود در کشور وجود ندارد . هر چند ظواهر امر حاکی از افزایش روزافزون و بسیار سریع تعداد کامپیوترهای خانگی است اما هنوز به دلایل مختلف، کامپیوتر شخصی جزء لوازم ضروری منزل در نیامده است . از جمله این دلایل می توان به موارد زیر اشاره نمود : بالا بودن نسبی هزینه تهیه کامپیوتر ، عدم اطلاع از قابلیت های بالقوه آن ، پایین بودن تأسف بار سطح سواد کامپیوتر افراد حتی در میان تحصیل کردگان و اساتید دانشگاه ، که این وسیله را در بسیار از موارد در حد وسیله ای تزیینی در دفتر کار یا اسباب بازی در منزل تنزل داده است ، برخی نگرش های منفی و بدبینانه فرهنگی نسبت به ورود کامپیوتر و اینترنت به محیط خانه که شاید خود ناشی از پایین بودن سطح سواد کامپیوتری و عدم اطلاع از قابلیت های مفید کامپیوتر باشد.

نرخ پایین دسترسی به شبکه جهانی اینترنت در کشور : نرخ دسترسی به اینترنت در ایران حتی نسبت به کشورهای در حـال تـوسعه مشابه، بـسیار پایـین است . هـر چـند در این مـورد نیز آمـار دقیقی مـوجود نـیست .
عدم همخوانی امکانات شبکه مخابراتی کشور با استانداردهای روز جهانی: در حال حاضر ، شبکه اینترنت تنها منحصر به شهرهای بزرگ و برخی شهرهای متوسط است.در نتیجه حدود نیمی از ساکنان کشور در مناطقی زندگی می کنند که اصولا امکان اتصال به اینترنت وجود ندارد. . از این گذشته حتی درمناطقی که امکان اتصال وجود دارد ، به دلیل پهنای کم باند، و استفاده از سیم های مسی فرسوده در شبکه مخابراتی ، سرعت انتقال داده ها بسیار پایین است.